Σαν Σήμερα: 18 Ιανουαρίου 1689 – Γεννιέται ο Μοντεσκιέ

Στις μέρες μας ο Μοντεσκιέ, αναγνωρίζεται ως ένας από τους κορυφαίους στοχαστές του Διαφωτισμού

Ο Charles-Louis de Secondat, Baron de La Brède et de Montesquieu, γεννήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 1689 στο La Brède, κοντά στο Μπορντό, από μια ευγενή και ευημερούσα οικογένεια. Εκπαιδεύτηκε στο Oratorian Collège de Juilly, έλαβε πτυχίο Nομικής από το Πανεπιστήμιο του Μπορντό το 1708 και πήγε στο Παρίσι για να συνεχίσει τις νομικές του σπουδές. Μετά τον θάνατο του πατέρα του, το 1713, επέστρεψε στην La Brède για να διαχειριστεί τα κτήματα που κληρονόμησε.

Το 1716 κληρονόμησε από τον θείο του τον τίτλο Baron de La Brède et de Montesquieu και το αξίωμα του προέδρου στο Κοινοβούλιο του Μπορντό, το οποίο ήταν εκείνη την εποχή κυρίως δικαστικό και διοικητικό όργανο. Για τα επόμενα έντεκα χρόνια προέδρευσε του Tournelle, του ποινικού τμήματος του Κοινοβουλίου. Υπό την ιδιότητα αυτή παρακολουθούσε νομικές διαδικασίες, επέβλεπε τις φυλακές και επέβαλε διάφορες ποινές, μεταξύ άλλων και βασανιστηρίων, ενώ δραστηριοποιήθηκε και στην Ακαδημία του Μπορντό, όπου παρακολουθούσε τις επιστημονικές εξελίξεις.

Το 1721 ο Μοντεσκιέ δημοσίευσε ανώνυμα –αποτελούσε όμως κοινό μυστικό– τις Lettres persanes (Περσικές Επιστολές), οι οποίες γνώρισαν άμεση επιτυχία. Αρχισε να περνά περισσότερο χρόνο στο Παρίσι, όπου σύχναζε σε σαλόνια, εκπροσωπώντας το Κοινοβούλιο και την Ακαδημία του Μπορντό. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου έγραψε πολλά ακόμη έργα, όπως το «Dialogue de Sylla et d’Eucrate» (Διάλογος Σύλλα και Ευκράτη), το «Réflexions sur la Monarchie Universelle» (Σκέψεις για την Οικουμενική Μοναρχία), και τα δύο το 1724, καθώς και το «Le Temple de Gnide» (Ο ναός της Κνίδου) το 1725.

Το 1728 εξελέγη στη Γαλλική Ακαδημία, όμως, λίγο αργότερα θα έφευγε από τη Γαλλία για να ταξιδέψει στο εξωτερικό. Αφού επισκέφθηκε την Ιταλία, τη Γερμανία, την Αυστρία και άλλες χώρες, μετέβη στην Αγγλία, όπου έζησε για δύο χρόνια. Εκεί εντυπωσιάστηκε ιδιαίτερα από το αγγλικό πολιτικό σύστημα και έκανε μια σειρά σημαντικές παρατηρήσεις στις οποίες βασίστηκε το μεταγενέστερο αριστούργημά του «L’Esprit des Lois» (Το Πνεύμα των Νόμων).

Η συγγραφή του έργου αυτού ξεκίνησε κατά την επιστροφή του στη Γαλλία, το 1731. Εκτός όμως από αυτό, κατά τη διάρκεια της ίδιας περιόδου συνέγραψε και άλλα έργα όπως το «Considérations sur les causes de la grandeur des Romains et de leur décadence» (Εκτιμήσεις για τα αίτια του μεγαλείου και της παρακμής των Ρωμαίων), που δημοσιεύτηκε ανώνυμα, τρία χρόνια αργότερα. Στόχος του Μοντεσκιέ στην προκειμένη περίπτωση ήταν να δοκιμάσει την εφαρμογή των απόψεών του στην περίπτωση της Ρώμης, ώστε να αποθαρρύνει τη χρήση της ως μοντέλου για τις σύγχρονες κυβερνήσεις.

Ο Μοντεσκιέ έφυγε από τη ζωή, αφήνοντας πίσω ένα ημιτελές δοκίμιο για την «Εγκυκλοπαίδεια» των Ντιντερό και Ντ’ Αλαμπέρ.

Μέρη του «Considérations» ενσωματώθηκαν στο σημαντικότερο ίσως έργο του, το «L’Esprit des Lois», το οποίο δημοσιεύτηκε το 1748, και –κατ’ αντιστοιχία των «Lettres persanes»– υπήρξε ταυτόχρονα αμφιλεγόμενο και εξαιρετικά επιτυχημένο. Εν προκειμένω, στόχος του Μοντεσκιέ ήταν να εξηγήσει τους ανθρώπινους νόμους και τους κοινωνικούς θεσμούς. Εκανε ακόμα λόγο για τη σημασία της πολιτικής ελευθερίας, η οποία περιλαμβάνει τους νόμους που προστατεύουν τους ανθρώπους από τα δεινά, ενώ ταυτόχρονα επιτρέπει να πράττουν ελεύθερα όσο το δυνατόν περισσότερα.

Δύο χρόνια αργότερα (1750), ο Μοντεσκιέ δημοσίευσε μια υπεράσπιση του «L’Esprit des Lois», ως απάντηση στους διάφορους επικριτές του. Παρά την προσπάθεια αυτή, όμως, η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία συμπεριέλαβε το έργο αυτό στο «Ευρετήριο των Απαγορευμένων Βιβλίων» το επόμενο έτος. Τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1755, ο Μοντεσκιέ θα έφευγε από τη ζωή στη γαλλική πρωτεύουσα, αφήνοντας πίσω του ένα ημιτελές δοκίμιο για την «Εγκυκλοπαίδεια» των Ντιντερό και Ντ’ Αλαμπέρ. Σήμερα αναγνωρίζεται ως ένας από τους κορυφαίους στοχαστές του Διαφωτισμού.

Πηγή: kathimerini.gr | Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης