Του Ιωάννη Περουλάκη - Η κλιματική αλλαγή αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα σήμερα. Οι επιπτώσεις της γίνονται αισθητές σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας. Η ελληνική γεωργία, όντας ένας από τους βασικούς πυλώνες της ελληνικής οικονομίας, είναι ιδιαίτερα ευάλωτη στις αλλαγές του κλίματος, όπως άλλωστε και οι περισσότερες χώρες των οποίων ο γεωργικός τομέας αποτελεί μια από τις βασικές παραγωγικές δυνάμεις των οικονομιών τους. Αύξηση της θερμοκρασίας Μελέτες αναφέρουν πως μέση θερμοκρασία στην Ελλάδα έχει αυξηθεί περίπου 1,5°C από τα τέλη του 19ου αιώνα. Αυτό οφείλεται στην αυξημένη συγκέντρωση αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα, τα οποία παγιδεύουν τη θερμότητα. Η αύξηση της θερμοκρασίας έχει αρνητικές επιπτώσεις στην γεωργία, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε:

• Μείωση της παραγωγικότητας των καλλιεργειών: Πολλές καλλιέργειες είναι ευαίσθητες στις υψηλές θερμοκρασίες και η αύξηση της θερμοκρασίας μπορεί να μειώσει την παραγωγή τους.
• Αύξηση της συχνότητας και της έντασης των ακραίων καιρικών φαινομένων: Η κλιματική αλλαγή οδηγεί σε αύξηση της συχνότητας και της έντασης των ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως οι καύσωνες, οι πλημμύρες και οι ξηρασίες. Αυτά τα φαινόμενα μπορούν να προκαλέσουν σημαντικές ζημιές στις καλλιέργειες και στις υποδομές. Την ένταση των φαινομένων αυτών είδαμε στη Θεσσαλία το φθινόπωρο του 2023 από τις κακοκαιρίες Daniel και Elias αλλά και από τον Ιανό παλιότερα.
• Αλλαγές στα μοτίβα βροχοπτώσεων: Η κλιματική αλλαγή μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγές στα μοτίβα βροχοπτώσεων, αφού κάποιες περιοχές να βιώνουν ξηρασία και άλλες αυξημένες βροχοπτώσεις. Αυτό μπορεί να δυσκολέψει την καλλιέργεια της γης και να οδηγήσει σε έλλειψη νερού. Το άγχος των αγροτών για περισσότερες, ήπιες βροχοπτώσεις έχει ενταθεί και θα συνεχίσει να εντείνεται όσο περνούν τα χρόνια και η κατάσταση παραμείνει ως έχει ή επιδεινωθεί.

Αλλαγές στα παράσιτα και ασθένειες Η κλιματική αλλαγή μπορεί επίσης να οδηγήσει σε αλλαγές στα παράσιτα και ασθένειες που προσβάλλουν τις καλλιέργειες. Ορισμένα παράσιτα και ασθένειες ευδοκιμούν σε θερμότερο κλίμα, ενώ άλλα μπορεί να εξαφανιστούν. Αυτό μπορεί να δυσκολέψει τον έλεγχο των παρασίτων και ασθενειών και να οδηγήσει σε απώλειες παραγωγής. Όλες αυτές οι αλλαγές θα επιβάλλουν νέους τρόπους αντιμετώπισης των παρασίτων και ασθενειών αυτών με ότι μπορεί αυτό να σημαίνει για την παραγωγικότητα των γεωργικών εκμεταλλεύσεων αλλά και το κόστος παραγωγής. Αλλαγές στην ποιότητα του εδάφους Η κλιματική αλλαγή μπορεί επίσης να οδηγήσει σε αλλαγές στην ποιότητα του εδάφους. Η διάβρωση του εδάφους, η αλατοποίηση και η οξίνιση του εδάφους είναι μερικά από τα προβλήματα που μπορεί να προκληθούν από την κλιματική αλλαγή. Αυτά τα προβλήματα μπορούν να μειώσουν την παραγωγικότητα του εδάφους. Τι μπορεί να γίνει Η ελληνική κυβέρνηση και οι αγρότες θα πρέπει να λάβουν μέτρα για να προσαρμοστούν στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Μερικά από τα μέτρα που μπορούν να ληφθούν είναι:

• Ανάπτυξη ανθεκτικών στις ξηρασίες καλλιεργειών: Οι αγρότες θα πρέπει να καλλιεργούν καλλιέργειες που μπορούν να αντέξουν σε ξηρές συνθήκες.
• Βελτίωση της διαχείρισης του νερού: Οι αγρότες θα πρέπει να υιοθετήσουν βιώσιμες πρακτικές διαχείρισης του νερού, όπως η άρδευση στάγδην και η συλλογή βρόχινου νερού. Στη χώρα μας γίνονται ελάχιστα εγγυοβελτιωτικά έργα δυστυχώς και το πρόβλημα της διαχείρισης του αρδευτικού νερού σε μεγάλες παραγωγικές περιοχές της χώρας μας (π.χ. Θεσσαλία) μεγαλώνει όλο και περισσότερο.
• Αποκατάσταση υποβαθμισμένων εδαφών: Η αποκατάσταση υποβαθμισμένων εδαφών μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα του εδάφους και την παραγωγικότητά του και τελικά να παράγονται ικανές ποσότητες προϊόντων σε πιο αντίξοες συνθήκες.
• Ανάπτυξη πολιτικών προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή: Η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να αναπτύξει και να υλοποιήσει πολιτικές που θα βοηθήσουν τους αγρότες να προσαρμοστούν στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Για να συμβούν αλλαγές στον τρόπο καλλιέργειας ή στις καλλιέργειες που θα κληθούν οι αγρότες να καλλιεργήσουν, απαιτείται ενημέρωση και κίνητρα.

Η κλιματική αλλαγή αποτελεί μια σοβαρή απειλή για την ελληνική γεωργία. Ωστόσο, λαμβάνοντας τα κατάλληλα μέτρα, οι αγρότες και η ελληνική κυβέρνηση μπορούν να προσαρμοστούν στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και να διασφαλίσουν την βιωσιμότητα της ελληνικής γεωργίας. Επιπρόσθετες προκλήσεις Εκτός από τις προκλήσεις που αναφέρθηκαν προηγουμένως, η κλιματική αλλαγή μπορεί επίσης να οδηγήσει σε:

• Αύξηση του κόστους παραγωγής: Το κόστος παραγωγής των αγροτικών προϊόντων αναμένεται να αυξηθεί λόγω των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.
• Μείωση της ανταγωνιστικότητας: Η ελληνική γεωργία μπορεί να χάσει την ανταγωνιστικότητά της έναντι άλλων χωρών που δεν επηρεάζονται τόσο έντονα από την κλιματική αλλαγή.
• Κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις: Η κλιματική αλλαγή μπορεί να οδηγήσει σε κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις, όπως η μετανάστευση αγροτών και η απώλεια θέσεων εργασίας.

Η κλιματική αλλαγή αποτελεί μια σημαντική πρόκληση για την ελληνική γεωργία. Είναι σημαντικό οι αγρότες, η ελληνική κυβέρνηση και η κοινωνία των πολιτών να συνεργαστούν για να αντιμετωπίσουν αυτήν την πρόκληση και να διασφαλίσουν την βιωσιμότητα της ελληνικής γεωργίας. * Γεωπόνος Αγροτικής Οικονομίας - MBA, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Τροφίμων και Γεωργίας Διαβάστε επίσης Απόβλητα: Νέος δεσμευτικός κανονισμός για τις μεταφορές τους στην Ευρώπη – Η Ελλάδα; Στηρίζοντας την ανάπτυξη του μηχανικού & την κοινωνική συνοχή Ψηφιακό ευρώ: Τι είναι και ποιες οι επιπτώσεις του στο τραπεζικό σύστημα; «Γαλάζια πατρίδα» – τώρα και σε παιδική συσκευασία Στην Γέφυρα του Ουράνιου Τόξου