Τα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας στα «βασικά» του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας

Την λίστα με τα σκευάσματα που θεωρούνται απαραίτητα για προμήθειες των χωρών και αποζημίωση από τα συστήματα υγείας ανακοίνωσε ο ΠΟΥ

Τους επικαιροποιημένους καταλόγους Υποδειγματικών Βασικών Φαρμάκων (EML) και των Βασικών Φαρμάκων για παιδιά (EMLc) δημοσίευσε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), προσθέτοντας νέες θεραπείες για διάφορους τύπους καρκίνου, καθώς και για τον διαβήτη με συναφείς συννοσηρότητες όπως είναι η παχυσαρκία. Φάρμακα για την κυστική ίνωση, την ψωρίαση, την αιμορροφιλία και διαταραχές του αίματος περιλαμβάνονται, επίσης, στις νέες προσθήκες.

Οι κατάλογοι EML και EMLc του ΠΟΥ περιλαμβάνουν φάρμακα που καλύπτουν τις προτεραιότητες υγείας του πληθυσμού. Έχουν υιοθετηθεί σε περισσότερες από 150 χώρες και αποτελούν τη βάση για τις δημόσιες προμήθειες, την τροφοδοσία φαρμάκων, καθώς και για τα ασφαλιστικά και τα συστήματα αποζημίωσης.

«Οι νέες εκδόσεις των καταλόγων βασικών φαρμάκων αποτελούν ένα σημαντικό βήμα προς τη διεύρυνση της πρόσβασης σε νέα φάρμακα με αποδεδειγμένα κλινικά οφέλη και με υψηλό δυναμικό παγκόσμιου αντίκτυπου στη δημόσια υγεία», δήλωσε η δρ. Yukiko Nakatani, Βοηθός Γενική Διευθύντρια για τα Συστήματα Υγείας, την Πρόσβαση και τα Δεδομένα.

Ξεκινώντας το 1977, με στόχο κυρίως τη βελτίωση της πρόσβασης σε φάρμακα στις αναπτυσσόμενες χώρες, οι Υποδειγματικοί Κατάλογοι του ΠΟΥ έχουν εξελιχθεί σε ένα αξιόπιστο παγκόσμιο εργαλείο πολιτικής για αποφάσεις που σχετίζονται με την επιλογή και την καθολική κάλυψη φαρμάκων σε όλα τα συστήματα υγείας.

Η Ειδική Επιτροπή του ΠΟΥ για την Επιλογή και Χρήση Βασικών Φαρμάκων εξέτασε 59 αιτήσεις, συμπεριλαμβανομένων 31 προτάσεων για προσθήκη νέων φαρμάκων ή κατηγοριών φαρμάκων. Ως αποτέλεσμα, 20 νέα φάρμακα προστέθηκαν στον EML και 15 στον EMLc, μαζί με νέες ενδείξεις χρήσης για 7 ήδη καταγεγραμμένα προϊόντα. Οι επικαιροποιημένοι κατάλογοι περιλαμβάνουν πλέον συνολικά 523 βασικά φάρμακα για ενήλικες και 374 για παιδιά, αντικατοπτρίζοντας τις πιο πιεστικές ανάγκες δημόσιας υγείας.

Φάρμακα για τον καρκίνο

Ο καρκίνος είναι η δεύτερη αιτία θανάτου παγκοσμίως, με σχεδόν 10 εκατομμύρια θανάτους κάθε χρόνο, και ευθύνεται για περίπου έναν στους τρεις πρόωρους θανάτους από μη μεταδοτικά νοσήματα. Οι θεραπείες κατά του καρκίνου αποτελούν σημαντική προτεραιότητα για τον EML του ΠΟΥ την τελευταία δεκαετία. Δεδομένου ότι σχεδόν οι μισές νέες εγκρίσεις φαρμάκων από τις ρυθμιστικές αρχές αφορούν καρκινικά φάρμακα, η Επιτροπή εφαρμόζει αυστηρά κριτήρια, προτείνοντας μόνο εκείνα που προσφέρουν το μεγαλύτερο κλινικό όφελος. Έτσι, περιλαμβάνονται μόνο όσα έχει αποδειχθεί ότι παρατείνουν τη ζωή κατά τουλάχιστον 4–6 μήνες.

Σε σχέση με την επικαιροποίηση του καταλόγου, εξετάστηκαν 7 αιτήσεις που περιλάμβαναν 25 αντικαρκινικά φάρμακα. Στο πλαίσιο της προσπάθειας για μείωση των ανισοτήτων στη φροντίδα καρκίνου, η Επιτροπή συνέστησε τη διεύρυνση της πρόσβασης σε ανοσοθεραπείες τύπου PD-1/PD-L1, που βοηθούν το ανοσοποιητικό να αναγνωρίζει και να καταστρέφει τα καρκινικά κύτταρα πιο αποτελεσματικά. Το pembrolizumab προστέθηκε στον EML ως θεραπεία πρώτης γραμμής για μεταστατικό καρκίνο τραχήλου μήτρας, παχέος εντέρου και μη μικροκυτταρικό καρκίνο πνεύμονα. Για τον τελευταίο, περιλαμβάνονται επίσης τα atezolizumab και cemiplimab ως εναλλακτικές.

Η Επιτροπή εξέτασε επίσης στρατηγικές που προτείνουν οι ειδικοί, για τη βελτίωση της πρόσβασης και της οικονομικής προσιτότητας των αντικαρκινικών θεραπειών. Ενέκρινε τεκμηριωμένες κλινικές και συστημικές στρατηγικές, όπως η βελτιστοποίηση της δοσολογίας. Τόνισε ότι, ενώ οι μεταρρυθμίσεις στο σύστημα υγείας απαιτούν χρόνο και κυβερνητική δράση, οι κλινικές στρατηγικές μπορούν να εφαρμοστούν άμεσα, ιδιαίτερα σε περιβάλλοντα περιορισμένων πόρων.

Φάρμακα για τον διαβήτη και την παχυσαρκία

Ο διαβήτης και η παχυσαρκία αποτελούν δύο από τις πιο πιεστικές προκλήσεις υγείας σήμερα. Πάνω από 800 εκατομμύρια άνθρωποι ζούσαν με διαβήτη το 2022, οι μισοί χωρίς θεραπεία. Την ίδια στιγμή, περισσότερα από 1 δισ. άτομα παγκοσμίως επηρεάζονται από παχυσαρκία, με τα ποσοστά να αυξάνονται ιδιαίτερα στις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος. Οι δύο αυτές καταστάσεις συνδέονται στενά και μπορούν να οδηγήσουν σε σοβαρά προβλήματα, όπως καρδιοπάθειες και νεφρική ανεπάρκεια.

Η αρμόδια Επιτροπή του ΠΟΥ εξέτασε ισχυρά επιστημονικά δεδομένα που δείχνουν ότι μια κατηγορία φαρμάκων, οι αγωνιστές υποδοχέων του πεπτιδίου τύπου γλυκαγόνης-1 (GLP-1), μπορούν να βοηθήσουν άτομα με διαβήτη τύπου 2 – ιδίως όσους πάσχουν και από καρδιαγγειακή ή νεφρική νόσο – βελτιώνοντας τον γλυκαιμικό έλεγχο, μειώνοντας τον κίνδυνο επιπλοκών, υποστηρίζοντας την απώλεια βάρους και μειώνοντας τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου.

Οι αγωνιστές GLP-1 – semaglutide, dulaglutide και liraglutide – καθώς και ο διπλός αγωνιστής GLP-1/GIP (tirzepatide), προστέθηκαν στον EML. Χρησιμοποιούνται ως υπογλυκαιμική θεραπεία για ενήλικες με διαβήτη τύπου 2, εγκατεστημένη καρδιαγγειακή νόσο ή χρόνια νεφρική νόσο και παχυσαρκία (ΔΜΣ ≥ 30 kg/m²). Ο ΠΟΥ παρέχει σαφείς οδηγίες στις χώρες για το ποιοι ασθενείς μπορούν να ωφεληθούν περισσότερο από αυτές τις θεραπείες.

Ωστόσο, οι υψηλές τιμές φαρμάκων όπως η σεμαγλουτίδη και η τιρζεπατίδη περιορίζουν την πρόσβαση. Ο καθορισμός προτεραιοτήτων, η ενθάρρυνση του ανταγωνισμού γενοσήμων και η διάθεσή τους στην πρωτοβάθμια περίθαλψη – ειδικά σε υποεξυπηρετούμενες περιοχές – είναι κλειδιά για τη βελτίωση της πρόσβασης και των εκβάσεων υγείας, σύμφωνα με τον ΠΟΥ.

«Ένα μεγάλο μέρος των ιδιωτικών δαπανών για μη μεταδοτικά νοσήματα κατευθύνεται σε φάρμακα, περιλαμβανομένων αυτών που θεωρούνται βασικά και που κατ’ αρχήν θα έπρεπε να είναι οικονομικά προσβάσιμα σε όλους», δήλωσε ο Deusdedit Mubangizi, Διευθυντής Πολιτικής και Προτύπων Φαρμάκων και Προϊόντων Υγείας του ΠΟΥ. «Η επίτευξη ισότιμης πρόσβασης στα βασικά φάρμακα απαιτεί μια συνεκτική ανταπόκριση του συστήματος υγείας, ισχυρή πολιτική βούληση, διατομεακή συνεργασία και προγράμματα με επίκεντρο τον άνθρωπο που δεν αφήνουν κανέναν πίσω».

Πηγή ygeiamou