Σαν σήμερα: 18 Σεπτεμβρίου 1739 – Υπογράφεται η Συνθήκη του Βελιγραδίου

Με τη Συνθήκη του Βελιγραδίου η Αυστρία υποχρεώθηκε να επιστρέψει στην Οθωμανική Αυτοκρατορία το Βελιγράδι και την Ολτένια

Πέτρος Α΄ υπήρξε όχι μόνο ένας από τους σημαντικότερους ηγεμόνες της εποχής του, αλλά και ένας από τους μεγαλύτερους τσάρους της Ρωσικής Αυτοκρατορίας.

Αναμόρφωσε το ρωσικό κράτος, επιλέγοντας να το φέρει εγγύτερα στον ευρωπαϊκό πολιτισμό, αποβάλλοντας, συγχρόνως, τα ασιατικά στοιχεία της ρωσικής κουλτούρας. Ανάμεσα στα σχέδιά του ήταν η εδαφική επέκταση της Ρωσίας στη Βαλτική και τη Μαύρη Θάλασσα, αναγνωρίζοντας ότι η πρόσβαση στα μεγάλα λιμάνια πρόσφερε πολλά πλεονεκτήματα στη χώρα του.

Ως εκ τούτου, η Ρωσία του Μεγάλου Πέτρου ήρθε σε σύγκρουση με τις δύο ισχυρές περιφερειακές δυνάμεις σε αυτές τις δύο περιοχές της Ευρώπης, τη Σουηδία στον Βορρά και την Οθωμανική Αυτοκρατορία στον Νότο. Ο πόλεμος που ξέσπασε ανάμεσα στη Ρωσία και τη Σουηδία το 1700 αποδείχθηκε ιδιαίτερα σκληρός. Τα πρώτα χρόνια, καμιά από τις δύο χώρες δεν κατάφερε να επιφέρει κάποια καθοριστική νίκη επί του αντιπάλου της. Η πλάστιγγα έγειρε υπέρ της Ρωσίας μόλις το 1709, ύστερα από τη νίκη της επί των Σουηδών στη μάχη της Πολτάβας.

Μετά την ήττα του στην Πολτάβα, ο Σουηδός βασιλιάς Κάρολος ΙΒ΄ αναζήτησε καταφύγιο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Οταν οι Ρώσοι πληροφορήθηκαν ότι ο Κάρολος είχε βρει άσυλο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, απαίτησαν να τους παραδοθεί ο Σουηδός βασιλιάς. Η άρνηση του σουλτάνου στο αίτημα της ρωσικής ηγεσίας προκάλεσε την έκρηξη του Ρωσο-Οθωμανικού Πολέμου, το 1710.

Στο πλαίσιο του νέου πολέμου, ο Μεγάλος Πέτρος απηύθυνε μανιφέστο προς τους ορθοδόξους της Βαλκανικής Χερσονήσου καλώντας τους σε εξέγερση εναντίον του σουλτάνου. Παράλληλα, απέστειλε πράκτορες για την κινητοποίησή τους.

Στο κάλεσμα του Πέτρου ανταποκρίθηκαν κυρίως οι Μαυροβούνιοι, ενώ με τις ρωσικές δυνάμεις συμπαρατάχθηκε ο ηγεμόνας της Μολδαβίας Δημήτριος Καντεμήρ. Παρά ταύτα, οι ρωσικές δυνάμεις ηττήθηκαν στα πεδία των μαχών και το 1711 ο Πέτρος αναγκάστηκε να υπογράψει την ταπεινωτική για τη Ρωσία Συνθήκη του Προύθου, με την οποία η χώρα του απώλεσε το Αζόφ.

Μετά τη νίκη τους επί της Ρωσίας, οι Οθωμανοί στράφηκαν εναντίον της Βενετίας, επιδιώκοντας να ανακαταλάβουν την Πελοπόννησο. Στο πλευρό της Βενετίας στάθηκε η Αυστρία, επιθυμώντας να επεκτείνει την κυριαρχία της στη Βόρεια Βαλκανική. Ο πόλεμος έληξε το 1718 με τη Συνθήκη του Πασάροβιτς. Σύμφωνα με τους όρους της συνθήκης, η Αυστρία προσάρτησε το Βανάτο του Τέμεσβαρ, τη δυτική Σερβία, το Βελιγράδι και την Ολτένια, ενώ η Οθωμανική Αυτοκρατορία επανέφερε στην κυριαρχία της την Πελοπόννησο.

Κατά την πρώτη εικοσαετία του 18ου αιώνα, κατέστη εμφανές ότι τόσο η Ρωσία όσο και η Αυστρία αποτελούσαν σημαντικές απειλές για την κυριαρχία των Οθωμανών στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Με τη Συνθήκη του Βελιγραδίου η Αυστρία υποχρεώθηκε να επιστρέψει στην Οθωμανική Αυτοκρατορία το Βελιγράδι και την Ολτένια, ενώ η Ρωσία απέτυχε να αποκτήσει δικαίωμα για τη ναυσιπλοΐα στη Μαύρη Θάλασσα.

Οι δύο αυτοκρατορίες συνάσπισαν τις δυνάμεις τους εναντίον των Οθωμανών το 1736, ξεκινώντας έναν νέο γύρο εχθροπραξιών. Οι Ρώσοι κατέλαβαν και πάλι το Αζόφ, το Οτσακόφ και διείσδυσαν στην Κριμαία, δίχως όμως να καταφέρουν να ελέγξουν στρατιωτικά τη χερσόνησο. Οι Αυστριακοί, από την άλλη, εισέβαλαν στα Βαλκάνια, φτάνοντας έως τη Βοσνία. Οι αντεπιθέσεις των Οθωμανών απώθησαν τους στρατιώτες των δύο αυτοκρατοριών στις αρχικές τους βάσεις, οδηγώντας στην ήττα τους στα πεδία των μαχών.

Στις 18 Σεπτεμβρίου 1739 οι τρεις αυτοκρατορίες υπέγραψαν στο Βελιγράδι την ομώνυμη συνθήκη, με την οποία η Αυστρία υποχρεώθηκε να επιστρέψει στην Οθωμανική Αυτοκρατορία το Βελιγράδι και την Ολτένια. Για ακόμα μία φορά, η Ρωσία απέτυχε να διατηρήσει την κυριαρχία του Αζόφ και κατ’ επέκταση να αποκτήσει δικαίωμα για τη ναυσιπλοΐα στην Αζοφική και τη Μαύρη Θάλασσα.

Η πρώτη μεγάλη νίκη της Ρωσίας επί των Οθωμανών πραγματοποιήθηκε στον πόλεμο των ετών 1768-1774, ο οποίος έληξε με την υπογραφή της Συνθήκης του Κιουτσούκ Καϊναρτζή.

Πηγή: kathimerini.gr