Κοινός κατώτατος μισθός για τους ευρωπαίους πολίτες;

Αυτό ζήτησε ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ, είναι όμως εφικτό;

Τη θέσπιση ενός κοινού κατώτατου μισθού για τους εργαζόμενους σε ολόκληρη την ΕΕ, ζήτησε ο Ισπανός σοσιαλιστής πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ, μιλώντας χθες στο Συνέδριο του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος, στο Άμστερνταμ.

«Εξαρτάται από εμάς να διασφαλίσουμε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση προσφέρει μια καλύτερη ζωή στους πολίτες μας , συμπεριλαμβανομένου ενός κοινού κατώτατου μισθού σε ολόκληρη την ΕΕ», δήλωσε ο Σάντσεθ, απευθυνόμενος σε εκατοντάδες εκπροσώπους κομμάτων της ευρωπαϊκής σοσιαλιστικής οικογένειας.

Για τον Ισπανό πρωθυπουργό, είναι απαραίτητο να διευρυνθεί ο κοινωνικός πυλώνας της Ευρώπης, καθώς -όπως είπε-απειλούνται σήμερα τα δικαιώματα των εργαζομένων και των μεσαίων τάξεων, τα οποία χρειάστηκαν δεκαετίες για να επιτευχθούν»

Παράλληλα, ο Σάντσεθ , υποστήριξε την ανάγκη υπεράσπισης της δημόσιας υγείας και της εκπαίδευσης , την υιοθέτηση μέτρων για τη διευκόλυνση της πρόσβασης σε στέγαση και τη μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων.

Τι συμβαίνει στην ΕΕ

Κατώτατος μισθός, κανόνας για πολλούς, αλλά όχι για όλους στην Ευρώπη: Ο καθένας κάνει ό,τι θέλει, εντός μιας σφαίρας αποκλειστικά εθνικής αρμοδιότητας. Τα πρόσφατα δημοσιευμένα στοιχεία της Eurostat δεν προκαλούν έκπληξη: Από τις 27 χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 22 έχουν θεσπίσει τον κατώτατο μισθό, με την Κύπρο να είναι η χώρα που πιο πρόσφατα έχει εισαγάγει τον θεσμό.

«Μεταξύ 1ης Ιανουαρίου 2020 και 1ης Ιανουαρίου 2025, αυτό που έχει αλλάξει είναι η αύξηση του αριθμού των κρατών μελών που έχουν θεσπίσει κατώτατο μισθό δια νόμου, από 21 σε 22 χώρες. Επί του παρόντος, η Ιταλία, η Αυστρία, η Δανία, η Φινλανδία και η Σουηδία παραμένουν χωρίς βασικό κατώτατο μισθό», αναφέρει η Eurostat.

Διαφορετικοί συντελεστές

Υπολογιζόμενος διαφορετικά και εξακολουθώντας να συνδέεται με το κόστος ζωής της κάθε χώρας, ο κατώτατος μισθός έχει ποικίλους συντελεστές στάθμισης. Έτσι, σχεδόν τα μισά κράτη μέλη που παρέχουν βασικό μισθό- 10 από τα 22-καταβάλουν μικτά , ποσά κάτω των 1.000 ευρώ . Αυτό ισχύει στη Βουλγαρία (ισοδύναμο με 551 ευρώ), την Ουγγαρία (ισοδύναμο με 707 ευρώ), τη Λετονία (740 ευρώ), τη Ρουμανία (ισοδύναμο με 814 ευρώ), τη Σλοβακία (816 ευρώ), την Τσεχική Δημοκρατία (ισοδύναμο με 826 ευρώ), την Εσθονία (886 ευρώ), τη Μάλτα (961 ευρώ), την Ελλάδα (968 ευρώ) και την Κροατία (970 ευρώ).

Σε έξι άλλα κράτη μέλη της ΕΕ, ο κατώτατος μισθός κυμαίνεται από 1.000 έως 1.500 ευρώ το μήνα . Αυτό ισχύει στην Κύπρο (1.000 ευρώ), την Πορτογαλία (1.015 ευρώ), τη Λιθουανία (1.038 ευρώ), την Πολωνία (ισοδύναμο με 1.091 ευρώ), τη Σλοβενία ​​(1.278 ευρώ) και την Ισπανία (1.381 ευρώ). Στα υπόλοιπα έξι κράτη, ο κατώτατος μισθός είναι υψηλότερος από 1.500 ευρώ και υπερβαίνει ακόμη και το όριο των 2.000 ευρώ . Αυτό ισχύει στη Γαλλία (1.802 ευρώ), το Βέλγιο (2.070 ευρώ), τη Γερμανία (2.161 ευρώ), την Ολλανδία (2.193 ευρώ), την Ιρλανδία (2.282 ευρώ) και το Λουξεμβούργο (2.638 ευρώ).

Σύμφωνα με τη ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ, τα στοιχεία δείχνουν επίσης μείωση του χάσματος των αμοιβών: Ενώ το 2020, ο κατώτατος μισθός στο Λουξεμβούργο, που είναι και ο υψηλότερος, ήταν επτά φορές μεγαλύτερος από τον (χαμηλότερο) αυτόν της Βουλγαρίας, σήμερα είναι 4,8 φορές μεγαλύτερος, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία.

Η Ευρωπαϊκή οδηγία

Παρόλο που η ΕΕ δεν μπορεί να επιβάλει κανονισμούς σχετικά με τους κατώτατους μισθούς στα κράτη μέλη, το έπραξε πέρυσι, έστω και έμμεσα, ή μάλλον, υπό την προϋπόθεση ότι μια χώρα της Ένωσης έχει ήδη κατώτατο μισθό. Αυτές οι χώρες υποχρεούνται από τον Νοέμβριο του 2024 να συμμορφωθούν με την Οδηγία 2022/2041 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 19ης Οκτωβρίου 2022, σχετικά με τους επαρκείς κατώτατους μισθούς στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η οδηγία 2022/2041 καθιστά σαφές στο άρθρο 1(3) ότι δεν επηρεάζει την αρμοδιότητα των κρατών μελών να καθορίζουν το επίπεδο των κατώτατων μισθών, ούτε την απόφασή τους σχετικά με το εάν θα πρέπει να καθοριστούν καν οι νόμιμοι κατώτατοι μισθοί.

Συλλογικές συμβάσεις

Ωστόσο, εάν μια χώρα της ΕΕ έχει ήδη θεσπίσει κατώτατο μισθό, ορίζεται μεταξύ άλλων, ότι αν λιγότερο από το 80% των εργασιακών σχέσεων ρυθμίζονται από συλλογικές συμβάσεις, πρέπει να θεσπιστεί ένα πλαίσιο που να δημιουργεί τις προϋποθέσεις για συλλογικές διαπραγματεύσεις : είτε με τη θέσπιση νόμου μετά από διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους είτε με τη σύναψη συμφωνίας μαζί τους. Τα εν λόγω κράτη μέλη πρέπει επίσης να καταρτίσουν ένα «σχέδιο δράσης για την προώθηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων» (άρθρο 4(2) εδάφιο 2 της οδηγίας 2022/2041).

Επιπλέον, τα κράτη που θεσπίζουν κατώτατους μισθούς πρέπει να θεσπίσουν διαδικασίες για τον καθορισμό και την ενημέρωση των νόμιμων κατώτατων μισθών τους. Στη Γερμανία, αυτό έχει ήδη γίνει μέσω των νομοθετικών εξουσιών της Επιτροπής Ελάχιστου Μισθού, δηλαδή μέσω των άρθρων 4 και επόμενων του νόμου περί κατώτατου μισθού.

Κριτήρια

Ωστόσο, η οδηγία 2022/2041, καθορίζει ορισμένα κριτήρια για τα κράτη μέλη που έχουν θεσπίσει τον κατώτατο μισθό. Τα κριτήρια αυτά είναι:

• η αγοραστική δύναμη των νόμιμων κατώτατων μισθών λαμβάνοντας υπόψη το κόστος ζωής,
• το γενικό επίπεδο των μισθών και η κατανομή τους,
• ο ρυθμός αύξησης των μισθών καθώς και
• οι τάσεις εθνικής παραγωγικότητας.

Σε κάθε περίπτωση όμως , η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει, καταρχήν, νομοθετική αρμοδιότητα για τη ρύθμιση του εργατικού δικαίου.

Σύμφωνα με τη Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ η Ένωση υποστηρίζει και συμπληρώνει τις δραστηριότητες των κρατών μελών στον τομέα των συνθηκών εργασίας με το άρθρο 153 , αυτό δεν εφαρμόζεται στις αμοιβές, ούτε στο δικαίωμα σύστασης σωματείου, στο δικαίωμα απεργίας.

Ως εκ τούτου, είναι αδιαμφισβήτητο ότι οι οδηγίες της ΕΕ δεν μπορούν να επιβάλουν υποχρέωση στα κράτη μέλη να θεσπίσουν έναν νόμιμο κατώτατο μισθό. Πόσο μάλλον, έναν κοινό κατώτατο μισθό, που προτείνει ο Ισπανός Πρωθυπουργός, Πέδρο Σάντσεθ. Όσο και αν αυτό το αίτημα μπορεί να συγκινεί τους εργαζόμενους…