Χρονιά ορόσημο στην μείωση του δημοσίου χρέους προμηνύεται το 2026

Η μεγάλη αλλαγή αφορά στην ακόμα ταχύτερη αποπληρωμή του δημοσίου χρέους

Ο Οργανισμός Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους (ΟΔΔΗΧ) ανακοίνωσε τη στρατηγική δανεισμούγια την χρονιά που έρχεται.

Η μεγάλη αλλαγή αφορά στην ακόμα ταχύτερη αποπληρωμή του δημοσίου χρέους, με νέα πρόωρη αποπληρωμή δανείων ύψους 8,8 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Με την επιλογή αυτή, στη τριετία 2024-2026 το ελληνικό δημόσιο σχεδιάζει να διαθέσει πλήρως το δάνειο των 15 δισ. ευρώ, το οποίο η χώρα ανέλαβε να φυλάει κλειδωμένο σε ειδικό λογαριασμό (“λεφτά-κάβα”) από το 2018 με το 3ο Μνημόνιο -επιβαρυνόμενο όμως πλέον κατά σχεδόν 2 δισεκατομμύρια ευρώ από τόκους.

Στο τέλος του 2025, το «μαξιλάρι» ρευστότητας του δημοσίου που απομένει ανέρχεται σε 39 δισ. ευρώ.

Και στο τέλος του 2026 όμως, έχοντας «σπάσει» και επιστρέψει για πληρωμές χρέους ολοκληρωτικά πια και τα 15 δισ. ευρώ του δανείου του 3ου Μνημονίου, υπολογίζεται ότι το «μαξιλάρι» ρευστότητος του δημοσίου που θα απομένει θα ανέρχεται σε περίπου 29 -30 δισ. ευρώ, αποτελούμενο, σχεδόν αποκλειστικά πλέον, από τα τρέχοντα ταμειακά διαθέσιμα όλων των κρατικών φορέων, χωρίς πια το «δεκανίκι» από τα δάνεια των μνημονίων.

Τα πλεονάσματα μειώνουν τις «καθαρές» ανάγκες

Η πλεονάζουσα ρευστότητα που έχει διασφαλίσει το ελληνικό Δημόσιο αποτυπώνεται και σε ένα άλλο στοιχείο: για το 2026, το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών σχεδιάζει να αντλήσει μόλις 8 δισ. ευρώ από τις αγορές, διατηρώντας την παρουσία του σταθερή αλλά χωρίς περιττά βάρη -σε αντίθεση με τα μνημονιακά χρόνια της αναχρηματοδότησης «με το πιστόλι στον κρόταφο».

Κοινώς, η Ελλάδα δεν χρειάζεται πια να «προσπαθεί» να δανειστεί, αλλά -όπως έδειξε η ακύρωση 7 εκδόσεων το 2025– δανείζεται λιγότερα και από όσα προγραμμάτιζε και υπολόγιζε στην αρχή κάθε χρονιάς.

Εκτός από τα 8 δισ. που προορίζονται για δικές του δανειακές ανάγκες, το δημόσιο θα εισπράξει και άλλα 4,2 δισ. ευρώ σε δάνεια, κυρίως από το Ταμείο Ανάκαμψης. Αυτά αναλαμβάνει όμως να τα δώσει ως δάνεια σε αξιόχρεες επιχειρήσεις, οι οποίες παρέχουν και εγγυήσεις ότι θα τα αποπληρώσουν στο δημόσιο, με τους όρους των δανείων του Ταμείου Ανάκαμψης.

Ταυτόχρονα έτσι, σκοπεύει να μειώσει το καθαρό χρέος, να διατηρήσει πολύ χαμηλές χρηματοδοτικές ανάγκες αλλά, επιπλέον, και να χρησιμοποιήσει τα διαθέσιμα ως εργαλείο αύξησης της δημόσιας περιουσίας -και όχι ως παθητικό «σεντούκι ασφαλείας».

Πώς θα συμβεί αυτό;

Η χρήση του «μαξιλαριού» αλλάζει: αντί για «ασπίδα» μετατρέπεται σε μοχλό συμμετοχής του Δημοσίου σε παραγωγικές επενδύσεις. Σκοπεύει να χρησιμοποιήσει ποσό έως 1,587 δισ. ευρώ σε αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου μεγάλων επιχειρήσεων (κάτι ανάλογο ενδεχομένως με αύξηση της συμμετοχής του στην ΕΥΔΑΠ που κυοφορείτο το 2023) αυξάνοντας έτσι την κρατική περιουσία, χρηματοδοτώντας μεγάλες επενδύσεις, αλλά και ελαφρύνοντας το βάρος του χρέους από τη φορολογία της επόμενης γενιάς, με τη δημιουργία δημόσιας περιουσίας που θα λειτουργεί ως αντίβαρο στο δημόσιο χρέος.

Πιο αναλυτικά, σύμφωνα με το σχεδιασμό του ΟΔΔΗΧ, το 2026 προβλέπονται τα εξής:

1. Χρηματοδοτικές ανάγκες 24,7 δισ. το 2026:

Για το 2026, οι συνολικές χρηματοδοτικές ανάγκες του Δημοσίου διαμορφώνονται σε περίπου 24,7 δισ. ευρώ. Εξ αυτών, τα 8 δισ. θα καλυφθούν από εκδόσεις κρατικών ομολόγων, 4,2 δισ. από άλλες πηγές (NGEU, ΕΤΕπ κ.λπ.) ενώ τα υπόλοιπα θα καλυφθούν με ελεγχόμενη χρήση των ταμειακών διαθεσίμων.

Στις ανάγκες αυτές περιλαμβάνονται 8,87 δισ. αποπληρωμές μεσο-μακροπρόθεσμου χρέους, περίπου 5,2 δισ. για τόκους, άλλα 8,79 δισ. για τις πρόωρες αποπληρωμές και διαχείριση χρέους, καθώς και πάνω από 8,3 δισ. για RRF – δάνεια ΤΑΑ και συμμετοχές σε αυξήσεις κεφαλαίου.

2. Επενδυτικό εργαλείο το «μαξιλάρι»:

Παρά την εκτεταμένη χρήση των διαθεσίμων, το 2026 εκτιμάται πως θα κλείσει με περίπου 29 δισ. ευρώ σε ταμειακά αποθέματα, μετά από στοχευμένη μείωση περίπου 11,9 δισ. σε ένα έτος.

Αυτό σημαίνει ότι η χώρα ολοκληρώνει πρόωρες αποπληρωμές εξαντλώντας τα 15 δισ. ευρώ του δανείου του 2018 (κυρίως για δάνεια GLF μετά το 2031) μετατρέποντας ουσιαστικά το «μαξιλάρι» της εποχής των προγραμμάτων σε ενεργό κεφάλαιο, συνδεδεμένο με δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης και συμμετοχές του Δημοσίου σε αξιόχρεες επιχειρήσεις με εμπράγματες εξασφαλίσεις.

3. Στρατηγική «δανείζομαι λιγότερο, χρωστάω ακόμη λιγότερο»

Το 2025 η στρατηγική προέβλεπε επίσης 8 δισ. εκδόσεις GGBs, αλλά οι συνολικές ανάγκες ήταν χαμηλότερες (15,3 δισ.), με περίπου 3,7 δισ. καθαρή χρήση διαθεσίμων και πολύ πιο περιορισμένες πρόωρες αποπληρωμές σε σχέση με το 2026 (5,29 δισ. εφέτος έναντι 8,79 δισ. το 2026).

Η εμπειρία του 2025 –όπου προϋπολογίστηκαν περισσότερες αποπληρωμές και κινήσεις διαχείρισης χρέους από όσες τελικά χρειάστηκε να υλοποιηθούν– επιτρέπει στο 2026 πιο επιθετική στόχευση: μεγαλύτερη μείωση χρέους, πιο έντονη αξιοποίηση των διαθεσίμων και διατήρηση σταθερής παρουσίας στις αγορές με ίδιο ονομαστικό δανεισμό.

4. H «κρυφή» είδηση: νέα assets για το Δημόσιο

Στον πυρήνα της στρατηγικής του 2026 βρίσκεται η πρόβλεψη για πάνω από 6,7 δισ. ευρώ δάνεια Ταμείου Ανάκαμψης προς «bankable» επιχειρήσεις με πιστοληπτική επάρκεια και επαρκή collateral, καθώς και περίπου 1,6 δισ. για αυξήσεις κεφαλαίου και συμμετοχές του Δημοσίου σε εταιρείες. Το Δημόσιο μπαίνει δηλαδή σε ΑΜΚ.

Για πρώτη φορά τόσο καθαρά, τα διαθέσιμα συνδέονται ρητά με αύξηση δημόσιας περιουσίας και δημιουργία χαρτοφυλακίου συμμετοχών –με προφίλ επενδυτή και όχι μόνο εγγυητή– με στόχο να ενισχυθεί η αναπτυξιακή βάση που στηρίζει και τη μακροχρόνια βιωσιμότητα του χρέους.

Και πέρυσι, στο σχέδιο στρατηγικής για το 2025, υπήρχε επίσης σχετική πρόβλεψη για αντίστοιχες ανάγκες χρηματοδότησης (δάνεια ΤΑΑ, αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου) αλλά πολύ πιο συγκρατημένες, της τάξεως των 5,496 δισ. συνολικά, έναντι 8,326 δισ. που προδιαγράφονται για το 2026.

5. Σε κάθοδο το χρέος

Όλα αυτά οδηγούν σε ταχύτερη μείωση του δημοσίου χρέους. Η ανάλυση βιωσιμότητας χρέους που περιέχεται στην ανακοίνωση του ΟΔΔΗΧ προς τους επενδυτές, δείχνει ότι με πρωτογενές πλεόνασμα γύρω στο 2,8–3% του ΑΕΠ και μέσο επιτόκιο σημαντικά χαμηλότερο από τον ονομαστικό ρυθμό μεγέθυνσης, ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ μειώνεται σταθερά από το 2025 και μετά, με την πρόβλεψη για το 2026 να τον φέρνει στην περιοχή του 138,2% από περίπου 146% του ΑΕΠ το 2025.

Σε αυτό προστίθεται η αποφασιστική χρήση 26,3 δισ. από τα διαθέσιμα έως το 2031 για πρόωρες αποπληρωμές δανείων GLF που θα έπρεπε να αποπληρωθούν μελλοντικά. Αυτό επιταχύνει τη μείωση του χρέους και μειώνει τις χρηματοδοτικές ανάγκες κάτω από το κρίσιμο όριο του 10% του ΑΕΠ για ολόκληρο τον ορίζοντα προβολής.

Λιγότεροι τόκοι, μεγαλύτερη περιουσία για τις επόμενες γενιές

Η στρατηγική αυτή, εφ’όσον ολοκληρωθεί, οδηγεί σε δύο πράγματα: σταθερά χαμηλές πληρωμές τόκων ως ποσοστό των κρατικών εσόδων και σταδιακή μετατροπή μέρους του χρέους σε παραγωγικά περιουσιακά στοιχεία, που μπορούν στο μέλλον και για τις επόμενες γενιές να αποδίδουν μερίσματα ή υπεραξίες, αντί να δημιουργούν συνεχώς υποχρεώσεις.

Ήδη και μέσα στο 2025 το δημόσιο άντλησε έσοδα περίπου 564 εκατ. ευρώ από μετοχές και μερίδια που διακατέχει σε επενδυτικά κεφάλαια, ποσό το οποίο με βάση την ανακοίνωση εκτιμάται πως θα αυξηθεί περαιτέρω σε 618 εκατ. ευρώ το 2026 -με τα ως τώρα δεδομένα για τις συμμετοχές του δημοσίου.