Η δύσκολη αποστολή του Μάρκο Ρούμπιο

Του Κωνσταντίνου Φίλη – Από την περασμένη Δευτέρα, ο πρόεδρος Τραμπ έχει αποκαλύψει σημαντικό μέρος των πολιτικών που προτίθεται να ακολουθήσει. Υπέγραψε μέσα σε λίγες ώρες τα περισσότερα εκτελεστικά διατάγματα από κάθε άλλο προκάτοχό του και πέραν των φαντεζί εμφανίσεών του, δείχνει τις πρώτες ημέρες αξιοπρόσεκτη συνέπεια μεταξύ προεκλογικών εξαγγελιών και μετεκλογικών πράξεων.

Με την εμπειρία της πρώτης θητείας του, προέκρινε πρόσωπα απολύτως πιστά σε αυτόν για να στελεχώσουν την κυβέρνησή του. Οι επιλογές του υπουργού Εξωτερικών και του συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας είναι από τις καλύτερες, ωστόσο, στην παρούσα φάση και για όσο ο Τραμπ διατηρεί μια ισχυρή δυναμική, κανένας εκ των δύο δεν πρόκειται να ξεφύγει από την προεδρική γραμμή. Πρόκειται όμως για έμπειρα στελέχη, στην περίπτωση δε του Μάρκο Ρούμπιο με ευρύτερη απήχηση, στοιχείο που είναι πολύ πιθανό να φανεί χρήσιμο σε στιγμές κρίσης ή αμφισβήτησης της πολιτικής του Τραμπ. Στα στοιχήματα, πάντως, που «παίζονται» για το ποιοι θα είναι οι πρώτοι εκ των συνεργατών του που θα αποχωρήσουν, τα ονόματα των Γουόλς και Ρούμπιο δεν είναι ψηλά στη λίστα.

Περισσότερο αποκαλυπτικός από τον ίδιο τον Τραμπ ήταν ο Ρούμπιο κατά την ακρόασή του στη Γερουσία. Προσηλωμένος στην αντίληψη του ενοίκου του Λευκού Οίκου, έθεσε ως προϋπόθεση για τη συνεργασία και την παροχή στήριξης σε τρίτες χώρες το τρίπτυχο: ασφαλέστερες, ισχυρότερες και ευημερούσες Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτή η θέση δεν είναι πρωτόγνωρη για τα δεδομένα της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, ωστόσο, προϊδεάζει για την απεμπλοκή της Ουάσιγκτον από περιοχές μικρότερου συγκριτικά ενδιαφέροντος γι’ αυτή και ξεκαθαρίζει την απροθυμία της να διατηρήσει τον ηγετικό ρόλο στα παγκόσμια δρώμενα. Για να είμαστε δίκαιοι, η επιλεκτική εμπλοκή των ΗΠΑ σε διάφορα μέτωπα κατά τον 21ο αιώνα εκκίνησε από την περίοδο Ομπάμα το 2008, συνεπεία της αποτυχημένης επέμβασης στο Ιράκ το 2003 και του εγκλωβισμού στο Αφγανιστάν. Βέβαια, το 2011 οι Αμερικανοί ενεπλάκησαν στον πόλεμο της Λιβύης, παρασυρμένοι από Γάλλους και Βρετανούς, εντούτοις, το σοκ της δολοφονίας του πρέσβη τους επέφερε ακόμη μεγαλύτερη διστακτικότητα για παρεμβάσεις σε εστίες κρίσης και πολέμου. Αυτό φάνηκε περίτρανα τόσο στην περίπτωση της Συρίας το 2013 όσο και στην προσάρτηση της Κριμαίας το 2014. Επομένως, ο Τραμπ δεν εκφράζει κάποιο ρεύμα ξένο προς την πολιτική των προκατόχων του, απλώς το κάνει με πομπώδη και συχνά ενοχλητικό τρόπο, με στόχο βέβαια να γίνεται πειστικός και πιεστικός.

Το πλεονέκτημα του υπουργού Εξωτερικών είναι η επιρροή του στο Κογκρέσο, όμως, δεν είναι αρκετό για να αναπτύξει δική του περπατησιά.

Από την άλλη, μοιάζει να μην έχει αντιστάσεις απέναντι σε αυταρχικούς ηγέτες και να μην αντιλαμβάνεται ή μάλλον να μην ενδιαφέρεται για τον αντίκτυπο όχι τόσο της απόσυρσης των ΗΠΑ, που προφανώς δημιουργεί ένα κενό εξουσίας, αλλά κυρίως της εν τοις πράγμασι αναίρεσης των συμμαχιών και των μηχανισμών που με τις ατέλειές τους καθόρισαν τις τύχες του πλανήτη τα τελευταία 80 χρόνια. Εξάλλου, ο Τραμπ δείχνει να μη θεωρεί τους αναθεωρητές απειλή, αφενός, γιατί ο ίδιος πιστεύει ότι μπορεί να συναλλάσσεται μαζί τους αποτελεσματικότερα όταν δεν εμποδίζεται από αρχές και αξίες, αφετέρου, γιατί πιστεύει ότι η φιλελεύθερη τάξη πραγμάτων όχι μόνον είναι ξεπερασμένη, αλλά ευθύνεται και για τα περισσότερα δεινά που σήμερα καλείται να αντιμετωπίσει ως πρόεδρος. Ο Ρούμπιο χαρακτήρισε παρωχημένη την τωρινή παγκόσμια τάξη, αν και μάλλον διαφοροποιήθηκε από τον πρόεδρό του στη διαπίστωση ότι Ρωσία, Ιράν και Βόρεια Κορέα συνιστούν τον νέο «άξονα του κακού», συνεπικουρούμενες διακριτικά αλλά χωρίς παρόμοιες προθέσεις κατεδάφισης του υφιστάμενου διεθνούς συστήματος από την Κίνα. Εχει όμως, βάσει των μέχρι τώρα τοποθετήσεών του, ανάλογη προσέγγιση για τον ντε φάκτο διαμοιρασμό του πλανήτη σε σφαίρες επιρροής, με τις ΗΠΑ να μη διαπραγματεύονται τη δεσπόζουσα θέση τους στην αμερικανική ήπειρο και να αποδέχονται την επιρροή, όχι απαραιτήτως τον έλεγχο άλλων κρατών σε περιοχές που δεν θεωρούν ότι διακυβεύονται ζωτικά αμερικανικά συμφέροντα.

Προϊόντος του χρόνου, θα διαπιστώσουμε κατά πόσον ο Ρούμπιο έχει δική του ατζέντα, χωρίς απαραιτήτως να συμβαδίζει απολύτως με τις αντιλήψεις του Τραμπ. Θα είναι πάντως τεχνικά δύσκολη η όποια διαφοροποίησή του, δεδομένου ότι έχουν οριστεί αρκετοί προεδρικοί απεσταλμένοι για σειρά ζητημάτων, οι οποίοι αναφέρονται απευθείας σε αυτόν, παρακάμπτοντας σε κάποιες περιπτώσεις τον Ρούμπιο ή θολώνοντας το μήνυμα των ΗΠΑ. Το πλεονέκτημα του υπουργού Εξωτερικών είναι η επιρροή του στο Κογκρέσο, όμως, δεν είναι αρκετό για να αναπτύξει δική του περπατησιά. Εντέλει, η μεγαλύτερη πρόκληση για τον Ρούμπιο θα είναι η εξασφάλιση ότι η εξωτερική πολιτική θα είναι συνεκτική και αυτός θα έχει τον πρώτο λόγο στον πρόεδρο έναντι φανερών και μυστικών συμβούλων, οι οποίοι δεν θα είναι απαραιτήτως σε συνεννόηση μαζί του. Προϋπόθεση για να γίνει αυτό εφικτό, είναι η σύμπλευσή του με τον Γουόλς.

* Διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων (IGA) και καθηγητής του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος

(πρώτη δημοσίευση kathimerini.gr)