Η Ε.Ε. διαβαίνει τον «Ρουβίκωνα»

Του Μιχάλη Ψύλου-Η Ευρώπη εισέρχεται σε νέα αχαρτογράφητα νερά, όπου η διάκριση ανάμεσα στη διεθνή νομιμότητα, την πολιτική αναγκαιότητα και τον οικονομικό πόλεμο, γίνεται ολοένα και πιο θολήΜπροστά σε μια κρίσιμη απόφαση με άγνωστες συνέπειες βρίσκονται οι 27 Ευρωπαίοι ηγέτες στην τελευταία σύνοδο κορυφής για το 2025:

Θα πρέπει να συμφωνήσουν για το πώς θα συγκεντρώσουν 90 δισεκατομμύρια ευρώ για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας το 2026 και το 2027.

Η «λύση» στην οποία προσανατολίζονται οι περισσότεροι είναι η «χρήση» των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων ύψους 210 δισεκατομμυρίων ευρώ, που έχουν «παγώσει» -κυρίως στο βελγικό αποθετήριο Euroclear- αλλά και σε άλλες ευρωπαϊκές τράπεζες. «Η αξιοποίηση αυτών των κεφαλαίων θα χρηματοδοτούσε τον ουκρανικό στρατό για τουλάχιστον άλλα δύο χρόνια», δήλωσε ο Γερμανός Καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς.

Το Βερολίνο πρωτοστατεί άλλωστε στην «κατάσχεση» των καταθέσεων της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας, παρά το γεγονός ότι η Μόσχα απειλεί με μηνύσεις και αντίποινα, ενάντια στα πάσης φύσεως γερμανικά και ευρωπαϊκά συμφέροντα.

Οι βάσεις για τη «χρήση» των ρωσικών καταθέσεων τέθηκαν βέβαια στις Βρυξέλλες την περασμένη εβδομάδα με την απόφαση να παγώσουν οριστικά τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, αντί η ΕΕ να κάνει επανεκτίμηση των κυρώσεων κάθε έξι μήνες.

Από τεχνικής άποψης, η διαδικασία λειτουργεί περίπου ως εξής: Τα κράτη μέλη της Ε.Ε. θα παρέχουν εγγυήσεις για τη χορήγηση δανείου στο Κίεβο. Νομικά, από την οπτική γωνία της Επιτροπής, η Ε.Ε. συνεχίζει να αναγνωρίζει το δικαίωμα της Ρωσίας να ανακτήσει τα χρήματα – αλλά μόνο αφού η Μόσχα καταβάλει πολεμικές αποζημιώσεις στην Ουκρανία.

Παράκαμψη της ομοφωνίας

Αρκετές χώρες διστάζουν πάντως να εγκρίνουν την «κατάσχεση». Κυρίως το Βέλγιο, που διατηρεί και την μερίδα του λέοντος στις ρωσικές καταθέσεις –κάπου 190 δις . Αλλά και η Ιταλία, η Μάλτα, η Βουλγαρία και οι συνήθεις «ύποπτοι»- η Ουγγαρία και η Σλοβακία.

Η Επιτροπή των Βρυξελλών σκοπεύει να χρησιμοποιήσει το άρθρο 122 της Ευρωπαϊκής Συνθήκης, που θεσπίζει έκτακτες διαδικασίες σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.

Μένει να φανεί πώς και αν θα λειτουργήσει τώρα. Αν η κίνηση αποτύχει, ωστόσο, δεν θα είναι επειδή κάποιες χώρες είναι αντίθετες. Αλλά επειδή οι Ευρωπαίοι δέχονται έντονες πιέσεις από τον Λευκό Οίκο να ανακατευθύνουν τα χρήματα σε άλλες χρήσεις, σε μια οικονομικοπολιτική ανταλλαγή με τη Μόσχα.

Η ομοφωνία άλλωστε, δεν αποτελεί πλέον πραγματικό πρόβλημα: καταλήγει πλέον στα σκουπίδια μιας περασμένης πραγματικότητας, αυτής της ομαλής ευρωπαϊκής οικοδόμησης. Σήμερα, η Ευρωπαϊκή Ένωση κινείται προς πολιτικές στις οποίες ορισμένες χώρες συμμετέχουν βήμα προς βήμα, ενώ άλλες παραμένουν εκτός.

Σε κάθε περίπτωση, η απόφαση που θα λάβει η Ευρωπαϊκή Ενωση σηματοδοτεί μια πολιτική και στρατηγική μετατόπιση που υπερβαίνει κατά πολύ τη διαχείριση των κυρώσεων κατά της Ρωσίας.

Δεν πρόκειται ούτε για τεχνικό μέτρο ούτε για απλή διοικητική απόφαση: είναι μια συνειδητή πράξη μετατροπής μιας νομικής εξαίρεσης ,σε μόνιμη Συνθήκη.

Μήνυμα και σε άλλες χώρες

Η Ευρώπη εισέρχεται σε νέα αχαρτογράφητα νερά, όπου η διάκριση ανάμεσα στη διεθνή νομιμότητα, την πολιτική αναγκαιότητα και τον οικονομικό πόλεμο, γίνεται ολοένα και πιο θολή.

Το πρόβλημα δεν είναι μόνο πολιτικό, αλλά και νομικό. Το διεθνές δίκαιο προστατεύει τα κυρίαρχα περιουσιακά στοιχεία από την κατάσχεση και την καταναγκαστική χρήση.

Εάν παραβιαστεί αυτή η αρχή, το μήνυμα που θα στείλει η ΕΕ δεν αφορά μόνο τη Ρωσία, αλλά και κάθε άλλο κράτος στον κόσμο που διατηρεί περιουσιακά στοιχεία σε ευρωπαϊκές τράπεζες: Η διατήρηση αποθεματικών στην Ευρώπη ή τη Δύση δεν είναι πλέον μια ουδέτερη επιλογή, αλλά μια πολιτικά εξαρτημένη πράξη.

Κβαντικό άλμα στον πόλεμο

Αλλά σε ό,τι αφορά τη Ρωσία, αυτή η απόφαση σηματοδοτεί ένα κβαντικό άλμα στον οικονομικό πόλεμο κατά της Μόσχας.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν περιορίζεται πλέον σε κυρώσεις, αλλά υιοθετεί μια δομική τιμωρητική στάση, η οποία προϋποθέτει μια παρατεταμένη σύγκρουση και ένα μη διαπραγματεύσιμο πολιτικό αποτέλεσμα.

Αυτή η επιλογή δυσχεραίνει οποιαδήποτε μελλοντική εξομάλυνση με τη Ρωσία και ενισχύει τη λογική των αντίπαλων μπλοκ.

Έτσι, η Ευρώπη διαβαίνει τον «Ρουβίκωνα». Μεταμορφώνεται σε μια δύναμη, πρόθυμη να παρακάμψει τους κανόνες που η ίδια βοήθησε επί δεκαετίες, να διαμορφωθούν.

Μια επιλογή που μπορεί να φαίνεται απαραίτητη στο πλαίσιο του πολέμου στην Ουκρανία, αλλά αφήνει ένα ανοιχτό ερώτημα: μόλις ξεπεραστεί αυτό το όριο, θα είναι πραγματικά δυνατό να επιστρέψει η ΕΕ στο business as usual,χωρίς να πληρώσει ένα πολύ υψηλότερο συστημικό τίμημα;

Πηγή: Ναυτεμπορική