Ξεμπλοκάρει το έργο-σταθμός για το παραθαλάσσιο τείχος του Ηρακλείου

Προ των πυλών η παρέμβαση… διάσωσης του τείχους ύψους  2.342.500 ευρώ 

Μετά από χρόνια αναμονής και συνεχών καθυστερήσεων, φαίνεται πως ανοίγει επιτέλους ο δρόμος για τη σωτηρία του παραθαλάσσιου ενετικού τείχους στο Ηράκλειο, το οποίο εδώ και καιρό παρουσιάζει σοβαρές φθορές και θεωρείται ιδιαίτερα ευάλωτο. Το έργο στερέωσης, που είχε «κολλήσει» για περισσότερα από τέσσερα χρόνια, παίρνει ξανά μπροστά, δίνοντας ελπίδα ότι το πολύτιμο αυτό ιστορικό μνημείο θα προστατευτεί πριν υποστεί ανεπανόρθωτες ζημιές.

Το έργο έχει πάρει το γενικό «πράσινο φως» από το 2021, ωστόσο έπρεπε να ξεπεραστούν θέματα γραφειοκρατικής φύσεως αναφορικά με το ζήτημα της προγραμματικής σύμβασης μεταξύ Υπουργείου Πολιτισμού, δήμου Ηρακλείου και περιφέρειας Κρήτης αλλά και το ζήτημα της παραχώρησης της λεγόμενης χερσαίας ζώνης του λιμένα  Ηρακλείου.

Σε ότι αφορά το ζήτημα της χρηματοδότησης, τα πράγματα ήταν πιο εύκολα και απλά…Το έργο χρηματοδοτείται από το ΕΣΠΑ και συγκεκριμένα από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Κρήτης το γνωστό μας ΠΕΠ Κρήτης. Μάλιστα αρχικά είχε ενταχθεί στο προηγούμενο ΠΕΠ Κρήτης(στο ΕΣΠΑ δηλαδή 2014-2020), ωστόσο μεταφέρθηκε ως έργο-«γέφυρα» στο νέο, τρέχων ΕΣΠΑ 2021-2027. Μάλιστα τις προάλλες εκδόθηκε, με απόφαση του περιφερειάρχη Κρήτης Σταύρου Αρναουτάκη, και η σχετική πίστωση ύψους 2.342.500 ευρώ  για το έργο με τίτλο «ΣΤΕΡΕΩΣΗ ΚΑΙ ΣΤΑΤΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΠΑΡΑΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΕΝΕΤΙΚΩΝ ΤΕΙΧΩΝ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ».

Η πίστωση αφορά στο σύνολο του έργου, το οποίο απαρτίζουν 3  υποέργα: Το βασικό έργο στερέωσης , που θα υλοποιηθεί  από τον Δήμο Ηρακλείου, και δυο επιμέρους υπο-έργα που αφορούν σε αρχαιολογικές εργασίες, και θα υλοποιηθούν από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού. Το έργο είναι πανέτοιμο πλέον προς δημοπράτηση και από τεχνικής πλευράς καθώς έγιναν από πλευράς δήμου Ηρακλείου κάποιες αναγκαίες τροποποιήσεις στα τεχνικά δελτία του έργου, με βάση παρατηρήσεις, επισημάνσεις και αιτήματα των υπηρεσιών του Υπουργείου Πολιτισμού επί του αρχικού τεχνικού δελτίου.

Το παραθαλάσσιο τείχος του Ηρακλείου εκπέμπει SOS 

Το έργο στερέωσης-στατικής αποκατάστασης του παραθαλάσσιου τμήματος των ενετικών τειχών Ηρακλείου κρίνεται κρίσιμο , δεδομένης της κατάστασης στην οποία έχει περιέλθει το παραθαλάσσιο τμήμα της ενετικής οχύρωσης. Σε όλο ουσιαστικά το φάσμα του παραθαλάσσιου τείχους καταγράφεται εκτεταμένη επιβάρυνση, με  υποσκαφές, αλλοιώσεις στην επιφάνεια της επένδυσης του τείχους, τοπικές καταρρεύσεις της λιθεπένδυσης σε περιοχές όπου το τείχος είναι απροστάτευτο από τη δράση του κυματισμού σε μεγάλη έκταση. Σημαντικό ρόλο στην επιβάρυνση του τείχους έχει παίξει ο θαλάσσιος κυματισμός, με εμφανές αποτέλεσμα, πέρα από τη  φθορά και την  αποδιοργάνωση του κονιάματος της τοιχοποιίας.

Οι ρωγμές και αποκολλήσεις είναι άλλωστε ορατές δια γυμνού οφθαλμού σε πολλά σημεία της παραθαλάσσιας οχύρωσης ενώ ειδικά στην περιοχή της Πύλης Δερματά καταγράφεται κατάρρευση της στέψης του τείχους!

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στα σχετικά έγγραφα:

Το παραθαλάσσιο τμήμα του ενετικού τείχους του Ηρακλείου  ταυτίζεται με το βόρειο σκέλος της οχύρωσης και ακολουθεί το φυσικό ανάγλυφο της ακτής. Το μνημείο βρίσκεται σε άμεσο κίνδυνο, καθώς η κατάσταση διατήρησής του επιδεινώνεται σταθερά, λόγω της συνεχούς έκθεσής του στους σφοδρούς κυματισμούς του Κρητικού Πελάγους. Ιδιαίτερα κατά τους χειμερινούς μήνες, παρατηρείται προοδευτική απώλεια της λιθεπένδυσής του, ενώ εντείνονται οι σπηλαιώσεις και οι υποσκαφές στη βάση του, γεγονός που ενισχύει τον κίνδυνο κατάρρευσης. Για την άμεση άρση της επικινδυνότητας και τη θωράκιση του μνημείου, ώστε να ανακοπεί περαιτέρω επιδείνωση, κρίνεται επιτακτική η υλοποίηση του έργου: «Στερέωση και Στατική Αποκατάσταση του Παραθαλάσσιου Τμήματος των Ενετικών Τειχών Ηρακλείου». Το έργο θα υλοποιηθεί από τον Δήμο Ηρακλείου, σύμφωνα με την ΥΑ ΥΠΠΟΑ/105209/16- 3-2021, με βάση την ήδη εγκεκριμένη μελέτη δυνάμει της Απόφασης ΥΠΠΟΤ/ΔΑΒΜΜ/ 34506/657/28-11-2011».

Τα 3 υπο-έργα της παρέμβασης του παραθαλάσσιου ενετικού τείχους του Ηρακλείου 

ΥΠΟΕΡΓΟ 1: «Στερέωση και στατική αποκατάσταση του παραθαλάσσιου τμήματος των ενετικών τειχών Ηρακλείου», π/υ 2.200.000,00 €. Θα εκτελεστεί από τον Δήμο Ηρακλείου,
υπό την εποπτεία του ΥΠΠΟ/ΕΦΑ Ηρακλείου & Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, σύμφωνα με την εγκεκριμένη από το ΥΠΠΟ μελέτη και το Τεχνικό Δελτίο της Πράξης.
Αφορά σε εργασίες στερέωσης, συντήρησης, αποκατάστασης, καθώς και μέτρα προστασίας που θα ληφθούν για τη στατική αποκατάσταση του παράκτιου ενετικού
τείχους από την περιοχή της ιχθυόσκαλας (αρχή του μόλου) μέχρι το Λιμενικό Περίπτερο, όπως: α) αντιμετώπιση τοπικών και εκτεταμένων καταρρεύσεων του παραθαλάσσιου
τείχους, β) αντιμετώπιση της αποδιοργάνωσης της τοιχοποιίας, γ) απομάκρυνση μεταλλικών στοιχείων και αποχετεύσεων, δ) αρμολογήματα και ενέματα, ε) κατασκευή και
επισκευή της βάσης του τείχους για την αντιμετώπιση των υποσκαφών από τον κυματισμό, στ) καθαρισμός του τείχους.
ΥΠΟΕΡΓΟ 2: «Αρχαιολογικές έρευνες και εργασίες της Εφορείας Εναλίων», π/υ 74.500,00 €. Θα εκτελεστεί από την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων και θα περιλαμβάνει: α)
λεπτομερή αποτύπωση από αέρος και υποβρυχίως της περιοχής των επεμβάσεων, ιδιαίτερα ανατολικά του κόλπου του Δερματά και μέχρι τον Ενετικό Λιμένα όπου η περιοχή με το αγκυροβόλιο, τις λατομήσεις και τις έντονες φθορές στο τείχος, β) ανέλκυση από την ίδια περιοχή των λιθοπλίνθων που έχουν καταπέσει από το τείχος, οι οποίες μετά από
συντήρησή τους (αφαλάτωση. κλπ.) θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν εκ νέου για τις επιδιορθώσεις του τείχους, γ) ανελκύσεις αντικειμένων από την περιοχή του κόλπου
Δερματά και Μπεντενάκι ή από άλλο σημείο κατά μήκος των παράκτιων τειχών, δ) εποπτεία εργασιών λιμενικού έργου εντός αιγιαλού και στον πόδα του τείχους, ε)
πρόσληψη διμελούς καταδυόμενου κλιμακίου.
ΥΠΟΕΡΓΟ 3: «Αρχαιολογικές έρευνες και εργασίες της ΕΦΑΗ», π/υ 68.000,00 €. Θα εκτελεστεί από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηρακλείου και θα περιλαμβάνει την εποπτεία των εργασιών.