Κρήτη 05.02.2025, 16:12

Κινδυνεύει η Κρήτη από τσουνάμι; Τα σενάρια και η σύγκριση με το… Αρκαλοχώρι

Το σενάριο για σεισμό πάνω από 6 Ρίχτερ στις Κυκλάδες και το τσουνάμι στην Κρήτη

Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα έχουμε πάρα πολλά παραδείγματα ισχυρών τσουνάμι που έχουν πλήξει τις Κυκλάδες και πιο νότια την Κρήτη. Αυτό οφείλεται κυρίως στο σεισμικό τόξο εντός του οποίου εντάσσονται περιοχές της νότιας Πελοπονήσουν, νησιά του Ιονίου, τα Δωδεκάνησα και η Κρήτη, όπου σημειώνεται έντονη σεισμικότητα και στη συνέχεια παρατηρείται τσουνάμι.

Οι αλλεπάλληλοι σεισμοί που σημειώνονται τα τελευταία 24ωρα στις Κυκλάδες, έχουν ανοίξει συζητήσεις στην τοπική κοινωνία της Κρήτης, αφενός κατά πόσο η σεισμική ακολουθία επηρεάζει την περιοχή και αφετέρου στην περίπτωση που σημειωθεί ισχυρός σεισμός μεγέθους άνω των 6 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ – σύμφωνα με τα επικρατέστερα σενάρια – προκληθεί και τσουνάμι στο νησί.

Ο βυθός στο Αιγαίο πέλαγος χαρακτηρίζεται από υποθαλάσσιες πλαγιές με μεγάλες κλίσεις, οι οποίες αρχίζουν από βάθη λίγων δεκάδων ή εκατοντάδων μέτρων και φτάνουν σε βάθη μέχρι 1.600  2.400 μέτρων στο Νότιο Αιγαίο και μεταξύ 3.000 και 5.000 μέτρων νότια από την Κρήτη. Συνεπώς σύμφωνα με τον παρκάτω χάρτη του Πανεπιστημίου Αθηνών, οι υποθαλάσσιες κατολισθήσεις στην περίπτωση ενός μεγάλου σεισμού μπορούν να προκαλέσουν μικρά και μεγαλύτερα τσουνάμι, με επιπτώσεις και στην Κρήτη.

 

Το τσουνάμι του 1956 και η Κρήτη

Η συζήτηση για το σεισμό του 1956 είναι έντονη, καθώς το τσουνάμι της 9ης Ιουλίου 1956 συνιστά το μεγαλύτερο πρόσφατο τσουνάμι στη Μεσόγειο. Έπληξε τις ακτές των Κυκλάδων (Αμοργό, Σαντορίνη, Αστυπάλαια, Ίο) και των Δωδεκανήσων (Κάλυμνο), έφτασε σε υψόμετρο μεγαλύτερο των δέκα μέτρων στις ακτές της Αμοργού και της Αστυπάλαιας, σκότωσε 53 ανθρώπους και προκάλεσε σημαντικές καταστροφές στα γύρω νησιά. Στην Κρήτη, ωστόσο, έφτασε σε υψόμετρο περίπου 2-3 μέτρων.

Σε κάθε περίπτωση, όμως, οι επαΐοντες υπογραμμίζουν ότι δεν υπάρχουν όλες οι απαντήσεις για τον ακριβή μηχανισμό που εκδηλώνεται μια υποθαλάσσια κατολίσθηση και το μέγεθος τσουνάμι που μπορεί να προκληθεί.

Ερευνητές στην Ιταλία, δημιούργησαν ένα υπολογιστικό μοντέλο για να προσομοιώσουν τις πιθανές επιπτώσεις από ένα μετασεισμικό τσουνάμι. Σύμφωνα με ρευνητική ομάδα για τις ακτές της Μεσογείου στην ιστορία έχουν καταγραφεί πολύ σημαντικοί σεισμοί και αντίστοιχα τσουνάμι. Για παράδειγμα, το 365 μ.Χ. διαδοχικοί σεισμοί (ο μεγαλύτερος της τάξης των 8 έως 8,5 βαθμών) έπληξαν την Κρήτη. Το τσουνάμι που ακολούθησε, κατέστρεψε μια σειρά από πόλεις στην Ελλάδα, την Ιταλία και την Αίγυπτο, σκοτώνοντας περίπου 5.000 ανθρώπους μόνο στην Αλεξάνδρεια. Πιο πρόσφατα, το 1908, μετά από σεισμό περίπου επτά βαθμών στη Μεσσήνη (Μεσίνα) της Σικελίας, δημιουργήθηκε τσουνάμι που σκότωσε χιλιάδες άτομα, καθώς κατά τόπους τα κύματα ξεπέρασαν σε ύψος τα δέκα μέτρα.

Το 365 μ.Χ έγινε ένας πολύ μεγάλος σεισμός που ανύψωσε το δυτικό μέρος της Κρήτης κατά 6,5 μέτρα. Αυτός ο σεισμός προκάλεσε και ένα πολύ μεγάλο τσουνάμι στην ευρύτερη περιοχή. Το ίδιο φαινόμενο επαναλήφθηκε το 1303, αυτή τη φορά στο ανατολικό μέρος της Κρήτης. Οι εν λόγω σεισμοί ήταν μεγάλοι, της τάξεως των 8, 8.5 ρίχτερ. Έκτοτε έχουμε και άλλα παραδείγματα κυρίως στο χώρο του νοτίου Αιγαίου και του “τόξου”.  Το τσουνάμι που ακολούθησε, κατέστρεψε μια σειρά από πόλεις στην Ελλάδα, την Ιταλία και την Αίγυπτο, σκοτώνοντας περίπου 5.000 ανθρώπους μόνο στην Αλεξάνδρεια.

Πιο πρόσφατα, το 1908, μετά από σεισμό περίπου επτά βαθμών στη Μεσσήνη (Μεσίνα) της Σικελίας, δημιουργήθηκε τσουνάμι που σκότωσε χιλιάδες άτομα, καθώς κατά τόπους τα κύματα ξεπέρασαν σε ύψος τα δέκα μέτρα. Οι ερευνητές επεσήμαναν ότι τα τσουνάμι στη Μεσόγειο μπορεί να μην είναι τόσο συχνά όσο στον Ειρηνικό και στον Ινδικό Ωκεανό. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν συμβαίνουν κατά καιρούς μετά από σεισμούς, οι οποίοι προκαλούνται λόγω της συνεχούς σύγκρουσης της αφρικανικής τεκτονικής πλάκας με την ευρωπαϊκή, καθώς η πρώτη αργά καταβυθίζεται κάτω από τη δεύτερη.

Το σενάριο για σεισμό πάνω από 6 Ρίχτερ στις Κυκλάδες και το τσουνάμι στην Κρήτη

«Το σενάριο για σεισμό πάνω από 6 Ρίχτερ είναι υπαρκτό» δήλωσε στην  ΕΡΤ ο πρόεδρος του ΟΑΣΠ, Ευθύμιος Λέκκας, τονίζοντας ότι είναι ακραίο σενάριο και έχει μικρές πιθανότητες να εκδηλωθεί αλλά πρόσθεσε ότι «είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε όλα τα σενάρια». «Υπάρχουν δεκάδες ρήγματα μεταξύ της Αμοργού και της Σαντορίνης και σταδιακά ενεργοποιούνται το ένα ρήγμα μετά το άλλο» πρόσθεσε ο πρόεδρος του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας.

Σύμφωνα με τον κ. Λέκκα τα δύο σενάρια είναι:

  • Ένα σενάριο είναι ότι μπορεί να πάμε σε ένα σεισμό της τάξεως των 5,5 Ρίχτερ, που είναι ευνοϊκό γιατί δεν θα προκαλέσει ζημιές και στη συνέχεια εκτιμούμε ότι μπορεί να αποκλιμακώσει σταδιακά την κατάσταση.
  • Υπάρχει και το ακραίο σενάριο, που είναι ο σεισμός μεγέθους 6,2 Ρίχτερ. Σε αυτό το σενάριο σίγουρα θα υπάρξουν κάποιες επιπτώσεις στη Σαντορίνη και γι΄αυτό διατάξαμε προληπτικά όλα τα επιχειρησιακά μέτρα και μέσα.

Συνεπώς σύμφωνα με τα επικρατέστερα σενάρια το τσουνάμι που μπορεί να συμβεί στην Κρήτη δεν θα φθάσει τα 3 μέτρα.

Η σύγκριση με το Αρκαλοχώρι

«Στο Αρκαλοχώρι για παράδειγμα αρχίσαμε τον Μάιο, κορυφώθηκε τον Ιούλιο, υποβαθμίστηκε τον Αύγουστο, τον Σεπτέμβριο είχαμε τη μεγάλη σεισμική δόνηση και κατέληξε να έχουμε σεισμούς μέχει την επόμενη χρονιά», είπε χαρακτηριστικά. «Μπαίνουμε σε μια διαδικασία σταδιακής αποφόρτισης σε μεγάλο χρόνο. Αλλά τουλάχιστον να γίνει ένας σεισμός της τάξης των 5,5 Ρίχτερ ώστε να πούμε ότι μπαίνουμε στη διαδικασία απομείωσης των σεισμών», σημείωσε. Πάντως, σύμφωνα με τον καθηγητή, σε κάθε περίπτωση είμαστε προετοιμασμένοι. Ο ίδιος εκτίμησε ότι το μεγάλο ρήγμα της Αμοργού, που είχε δώσει τον σεισμό των 7,6 Ρίχτερ το 1956, δεν έχει ενεργοποιηθεί. «Αυτό το ρήγμα χρειάζεται χιλιάδες χρόνια για να ξαναγεμίσει ενέργεια. Έχουν περάσει μόλις 70 χρόνια από τον προηγούμενο σεισμό, συνεπώς αποκλείεται να ενεργοποιηθεί».

Στην ίδια σελίδα ο διευθυντής Ερευνών του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου, Αθανάσιος Γκανάς, αναφέρθηκε στα δύο σενάρια: «Θυμίζω τελευταία του 2021 στο Αρκαλοχώρι, στην Κρήτη, στο Καστέλι που είχαμε μήνες εκεί σεισμούς τάξεως του 3 και 4 που τελικά οδήγησαν στο μεγάλο σεισμό των 5,9 στις 27 Σεπτεμβρίου. Το δεύτερο είναι να έχουμε μια σμηνοσειρά. Όμως τώρα αυτό που ξέρουμε είναι ότι υπάρχει μια ηφαιστειακή κρίση, έχει ξεκινήσει μια κρίση από την 1η Αυγούστου, 2 Αυγούστου με τα δεδομένα τα δικά μας, τότε ξεκίνησε να υπάρχει διαστολή του ηφαιστείου στην καλντέρα και δεν έχουμε δεδομένα για το τι συμβαίνει στον υποθαλάσσιο χώρο. Δεν ξέρουμε τι συμβαίνει εκεί. Πιθανότερο είναι να έχουμε και εκεί εξίσου παραμόρφωση του εδάφους του πυθμένα. Και αυτή λοιπόν η σεισμικότητα σχετίζεται με την άνοδο του μάγματος. Προκαλείται από αυτό. Είναι τεκτονικοί οι σεισμοί εκεί αλλά αυτή τη στιγμή προκαλούνται επειδή σε βάθος αρκετών χιλιομέτρων, 12 -20 χιλιόμετρα περίπου εκεί, υπάρχει ένας μαγματικός θάλαμος ο οποίος τροφοδοτεί και τα δύο ηφαίστεια ενεργά και της Σαντορίνης και του Κολούμπο. Αυτή λοιπόν είναι η ξαφνική άνοδος του μάγματος το τελευταίο εξάμηνο που οδηγεί σε μία, σε μία γένεση εκατοντάδων και χιλιάδων μικροσεισμών», είπε.

Τι δεν ξέρουμε

«Αυτό που δεν ξέρουμε είναι το πώς λειτουργεί η φύση, και κυρίως πώς λειτουργεί η φύση κάτω από την θάλασσα που δεν έχουμε άμεση επαφή. Έτσι υπάρχουν δεκάδες ρήγματα μεταξύ της Αμοργού και της Σαντορίνης και σταδιακά ενεργοποιείται το ένα ρήγμα μετά το άλλο», δήλωσε ο κ. Λέκκας.
«Είναι βέβαιο ότι δεν έχει ενεργοποιηθεί το ρήγμα της Αμοργού, αυτό που έδωσε και το μεγάλο σεισμό του 1956», πρόσθεσε.

Το Κολούμπο

«Μεταξύ Σαντορίνης, που είναι το συγκρότημα γνωστό με τις Καμένες όπου είχαμε τελευταία φορά τελευταία έκρηξη το 1950 και τελευταία κρίση το 2011, και της βραχονησίδας Ανύδρου, υπάρχουν άλλα 15 ηφαιστειακά κέντρα στον πυθμένα. Μεγαλύτερο από αυτά είναι το Κολούμπο, το οποίο είναι 8 χιλιόμετρα βορειοανατολικά. Το Κολούμπο, λοιπόν είναι ενεργό, ενεργότατο. Τα τελευταία στοιχεία δείχνουν αύξηση των αερίων, οπότε πρέπει να προσέξουμε να δούμε πώς θα εξελιχθεί αυτό. Γι’ αυτό και θα γίνουν και νέες μετρήσεις σήμερα και αύριο εκεί στην περιοχή, θα προστεθούν και νέοι σεισμογράφοι και θα γίνουν και νέες λήψεις από τα αέρια. Το άλλο φαινόμενο είναι ότι έχουμε μια μετατόπιση της ακολουθίας της σεισμικής ακολουθίας από την καλντέρα της Σαντορίνης βορειοανατολικά, με χιλιάδες σεισμούς εκεί μικρούς και χθες είχαμε 12 δονήσεις πάνω από 4, που σημαίνει ότι υπάρχει μια εξέλιξη έντονη τώρα και εκεί έχουμε την προσοχή μας να δούμε πώς θα εξελιχθεί αυτή η κατάσταση, αν θα έχουμε δηλαδή συνεχείς τέτοιες δονήσεις. Καλό είναι ότι από χθες το βράδυ δεν είχαμε μέχρι σήμερα το πρωί κάτι πάνω από 4, αυτό είναι καλό και να προετοιμαστούμε αν τυχόν υπάρξει κάτι μεγαλύτερο πώς θα αντιμετωπιστεί αυτό», υπογράμμισε ο διευθυντής Ερευνών του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, Αθανάσιος Γκανάς.


Ακολουθήστε μας στο Google News για να ενημερώνεστε για τα τελευταία νέα