Οι υδρογονάνθρακες φέρνουν πολιτικές προκλήσεις

Του Άγγελου Κωβαίου – Με την παρουσία της Chevron και το έμπρακτο ενδιαφέρον της για τα κοιτάσματα νότια της Κρήτης δικαιώνεται μια προσπάθεια που ξεκίνησε το 2011

Η εκδήλωση ενδιαφέροντος της Chevron για τα ενεργειακά κοιτάσματα νοτίως της Κρήτης και της Πελοποννήσου δικαίως θεωρείται από την Αθήνα καθοριστικής σημασίας εξέλιξη, που έρχεται ως «σφήνα» στο τουρκολιβυκό μνημόνιο.

Δεν πρέπει όμως να θεωρείται και δεδομένο ότι διαμορφώνει και τον χάρτη των θαλασσίων ζωνών. Υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος για αυτό, ο οποίος προς το παρόν δεν φαίνεται να μπορεί να διανυθεί με μεγάλη ταχύτητα.

Είναι πάντως σαφές ότι με την παρουσία του αμερικανικού κολοσσού αναδεικνύονται κάποια σημεία που θα πρέπει να επισημανθούν και να αξιολογηθούν.

Το πρώτο είναι πώς φτάσαμε εδώ, πώς άνοιξε ο δρόμος και πότε.

Η ιστορία πάει πίσω στο 2011, όταν στην πλέον δραματική μνημονιακή περίοδο, ο τότε αρμόδιος υφυπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, σημερινός ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ Γιάννης Μανιάτης, ανέλαβε την πρωτοβουλία και όρισε για πρώτη φορά θαλάσσια τεμάχια δυτικά και νοτίως της Κρήτης. Για όση αξία έχει, η τότε υπουργός Τίνα Μπιρμπίλη κατέβαλε κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε να ακυρώσει τις δυνατότητες αξιοποίησης αυτών των θαλασσίων τεμαχίων.

Στη συνέχεια, κατά την περίοδο 2012-15 της συγκυβέρνησης ΝΔ-ΠΑΣΟΚ υπό τους Αντώνη Σαμαρά και Ευάγγελο Βενιζέλο, ο Γιάννης Μανιάτης, από τη θέση του αρμόδιου υπουργού πλέον, προχώρησε στον σχεδιασμό και έκανε το καθοριστικό βήμα. Το 2014 ανακήρυξε δύο θαλάσσια οικόπεδα για γεωτρήσεις και 17 για έρευνες (ανάμεσά τους και αυτά για τα οποία εκδηλώνει σήμερα το ενδιαφέρον της η Chevron).

Παράγοντες που γνωρίζουν τις παραμέτρους του κλάδου έρευνας και εξόρυξης υδρογονανθράκων υποστηρίζουν ότι αν η διαδικασία είχε προχωρήσει όπως έπρεπε και δεν είχε διακοπεί κατά την περίοδο διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, σήμερα θα μπορούσε να υπήρχε ήδη πλήρης εκμετάλλευση των κοιτασμάτων. Σημειώνεται πάντως ότι, παρά την πολλαπλή υπονόμευση των προσπαθειών, η κυβέρνηση Τσίπρα ανανέωσε τα περισσότερα συμβόλαια έρευνας λίγο προτού χάσει τις εκλογές του 2019.

Ολα αυτά πολύ απλά σημαίνουν ότι με την πάροδο σχεδόν 15 ετών αποδεικνύεται η καθοριστικής σημασίας απόφαση του 2011 για την οριοθέτηση των θαλασσίων οικοπέδων και εν συνεχεία η αδειοδότηση των ερευνών το 2014.

Ζητούμενο πλέον είναι τι ωφέλειες μπορεί να έχουν όλα αυτά για τη χώρα και –κυρίως– σε τι χρονικό ορίζοντα μπορεί αυτές να γίνουν αισθητές.

Οι οικονομικές ωφέλειες μπορούν να θεωρούνται προφανείς και μεγάλες, έστω και αν το εύρος τους αυτή τη στιγμή δεν είναι εύκολο να προσδιοριστεί με ακρίβεια.

Ως προς τον χρόνο αξιοποίησης των κοιτασμάτων, ο Γιάννης Μανιάτης τον υπολογίζει ανάμεσα στα τρία (σε μια ιδανική περίπτωση) και τα οκτώ έως δέκα χρόνια, σύμφωνα με τα όσα ανέφερε την Παρασκευή (12/9, ρ/σ ΣΚΑΪ).

Τι μπορεί να σημαίνουν όλα αυτά για την Ελλάδα;

Καταρχάς θα πρέπει να είναι σαφές ότι προστίθεται μια σημαντική παράμετρος στη συζήτηση για τον καθορισμό των θαλασσίων ζωνών. Και το ίδιο σαφές θα πρέπει να είναι ότι ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίζουν το ζήτημα οι ενεργειακοί κολοσσοί δεν είναι ταυτόσημος με τον αντίστοιχο των κυβερνήσεων. Επιχειρηματικά και εθνικά συμφέροντα δεν ταυτίζονται αναγκαστικά.

Αυτό σημαίνει ότι ο δρόμος προς την οριοθέτηση της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας μπορεί να μην είναι στρωμένος με ροδοπέταλα.

Υπό αυτό το πρίσμα, όμως, η εξέλιξη με την ενεργό παρουσία της Chevron αναδεικνύει και μια επείγουσα αναγκαιότητα στο πολιτικό πεδίο.

Η χώρα πρέπει να σχεδιάσει και να αναπτύξει μια εθνική στρατηγική για τον κλάδο της ενέργειας και την εκμετάλλευση των υπαρκτών πόρων της, που δυνητικά μπορούν να τη μετατρέψουν σε τροφοδότη της ΕΕ. Αυτό απαιτεί όχι απλώς συναινέσεις, αλλά έμπρακτη σύμπνοια των πολιτικών δυνάμεων, τουλάχιστον εκείνων που διεκδικούν τίτλους σοβαρότητας και υπευθυνότητας.

Οι ενδείξεις που εμφανίζονται στην έμμεση συζήτηση μεταξύ κυβέρνησης και ΠΑΣΟΚ για το θέμα του Εθνικού Απολυτηρίου είναι ενθαρρυντικές. Ομως ο κλάδος της ενέργειας, με ό,τι αυτός μπορεί να σημάνει για το γεωπολιτικό εκτόπισμα της χώρας, είναι πολύ πιο καθοριστικός.