Τα πρόστιμα ως υπεραναπλήρωση της ελλιπούς κρατικής οργάνωσης

Το επιχειρείν στην Ελλάδα έχει μετατραπεί σε επικίνδυνο αγώνισμα. Τα πρόστιμα παραμονεύουν σε κάθε σου βήμα. Πρόστιμα χωρίς λογική, χωρίς ιεράρχηση, χωρίς στάθμιση της βαρύτητας της παράβασης, χωρίς προειδοποίηση, χωρίς προσπάθεια να πλαισιωθεί από μια κουλτούρα συμμόρφωσης, χωρίς να εξεταστεί αν ευθύνεται ο φορολογούμενος ή το σύστημα της ΑΑΔΕ ή μια εξωτερική συνθήκη. Πρόστιμα οριζόντια, είτε ξέχασες δήλωση του ενός ευρώ είτε τους ενός εκατομμυρίου, είτε καθυστέρησες για μια μέρα, είτε για τέσσερα χρόνια, είτε αποκόμισες όφελος από την καθυστέρηση, είτε δεν αποκόμισες κανένα. Πρόστιμα που επιβίωσαν στην πανδημία και στα λοκντάουν, πρόστιμα που δεν επηρεάζονται από ασθένειες, πρόστιμα που για να μην επιβληθούν σε περίπτωση μιας φυσικής καταστροφής, θα πρέπει άμεσα να συσκεφτεί μια επιτροπή, να πάρει κανόνα και διαβήτη και να ορίσει ποιες περιοχές εξαιρούνται, χωρίς να εξετάζονται πραγματικά περιστατικά, όπως πχ ότι το παιδί σου ή ο γονιός ή η περιουσία σου επλήγη από σεισμό, πλημμύρα ή πυρκαγιά, όταν η επιχείρησή σου είναι σε άλλον τόπο.

Οι παραλογισμοί είναι πολλοί, είναι εμφανείς και έχουν επισημανθεί συχνά από αυτό εδώ το βήμα, αλλά ουδείς ασχολείται. Έχει γίνει πια κοινή πεποίθηση ότι τίποτα δεν πρόκειται να αλλάξει. Μάλιστα σε κάθε ετήσιο κρατικό προϋπολογισμό προβλέπεται παραπάνω από ένα δισ. ευρώ εισπράξεις από πρόστιμα, δίνοντας την αίσθηση ότι το κράτος περισσότερο προσβλέπει στο να εισπράττει πρόστιμα, παρά προσπαθεί να καλλιεργήσει μια κουλτούρα συμμόρφωσης για τις επιχειρήσεις.

Αντί το κράτος να προσπαθεί να οργανώνει σωστά τις διαδικασίες, έχει βρει την εύκολη λύση: επιβάλλει ένα εξωφρενικά υψηλό πρόστιμο, ώστε όλα τα λάθη και τις παραλείψεις στην οργάνωση να τα υπερνικήσει ο φόβος των επιχειρηματιών να μην καταστραφούν από τις συνέπειες των κυρώσεων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το ψηφιακό δελτίο αποστολής. Οι παλινωδίες, η έλλειψη έγκαιρης και έγκυρης ενημέρωσης, οι πρακτικά ανέφικτες προθεσμίες, όλα αυτά ξεπεράστηκαν από την επιβολή ενός υπέρογκου προστίμου.

Το ίδιο συνέβη και με τη διασύνδεση των POS με τις ταμειακές, που δυστυχώς αντί για μια άπαξ διαδικασία, χρειάζεται διαρκείς επικαιροποιήσεις, όπως η αναβάθμιση των POS να δέχονται πληρωμές μέσω IRIS. Θυμάμαι τον Απρίλιο του 2024 η ΑΑΔΕ είχε φτιάξει ένα διαφημιστικό για την διασύνδεση όπου τελείωνε ως εξής:

-Και με τα πρόστιμα τι γίνεται;
-Δεν σε απασχολούν αν κάνεις την διασύνδεση.

Το μήνυμα της διαφήμισης ήταν ψευδές. Ο νόμος δεν όριζε πρόστιμο 10.000 ή 20.000 αν δεν έκανες τη διασύνδεση μέχρι το τέλος Απριλίου. Όριζε πρόστιμο 10.000 ή 20.000 αν δεν είχες ήδη κλείσει ραντεβού από τον Μάρτιο για να γίνει η διασύνδεση στο τέλος Απριλίου. Κανείς όμως δεν επέβαλλε πρόστιμο στην ΑΑΔΕ για διασπορά ψευδών ειδήσεων.

Άλλωστε είναι πραγματικά δύσκολο να διακρίνεις την αλήθεια από το ψέμα στα φορολογικά. Στις διαμαρτυρίες λογιστών και επιχειρήσεων για ανέφικτες προθεσμίες και δρακόντεια πρόστιμα για αμελητέες παραβάσεις, η συχνότερη απάντηση των στελεχών του Υπουργείου Οικονομικών και της ΑΑΔΕ είναι να μας αποπαίρνουν ως υπερβολικούς. Με άλλα λόγια, δεν θεωρούν υπερβολικούς τους νόμους που ορίζουν ανέφικτες προθεσμίες και υπέρογκα οριζόντια πρόστιμα πολλών χιλιάδων εύρω για μικροαστοχίες μηδενικής φοροδιαφυγής, αλλά όσοι δίνουμε σημασία σε αυτούς και ζητάμε να αλλάξουν. «Μα δεν καταλαβαίνετε ότι οι διατάξεις αυτές δεν θα εφαρμοστούν; Είναι απλά για να τρομάξουν τον κόσμο, για να σπεύσει να εφαρμόσει τις διατάξεις».

Δυστυχώς η κουλτούρα αυτή έχει επικρατήσει και επεκτάθηκε και στο ΓΕΜΗ. Μέχρι σήμερα το ΓΕΜΗ ήταν μια υπηρεσία υπόδειγμα που αποδείκνυε στην πράξη ότι για να λειτουργεί κάτι σωστά δεν απαιτούνται αυστηρές κυρώσεις. Στο ΓΕΜΗ ένιωθες ασφάλεια, ότι αν έκανες ένα λάθος η υπηρεσία απλά θα στο υποδείκνυε για να το διορθώσεις. Δεν θα σου έστελνε ένα πρόστιμο 500 ευρώ τέσσερα χρόνια μετά. Αυτό δυστυχώς είναι παρελθόν. Πλέον όταν μπαίνεις σε εφαρμογή του ΓΕΜΗ για να κάνεις την παραμικρή εργασία βομβαρδίζεσαι με μηνύματα «προσοχή, από 1/1/2026 αν κάνετε το τάδε λάθος θα έχετε 5.000 πρόστιμο, αν κάνετε το δείνα 10.000 και αν καθυστερήσετε μια μέρα θα έχετε άλλα τόσα» Τα διαβάζει ο χρήστης που θέλει να κάνει μια απλή καταχώρηση και τρομοκρατείται από τώρα, για κάτι που θα ισχύσει σε τέσσερις μήνες.

Και φυσικά με το  άρθρο αυτό δεν εννοώ ότι πρέπει να αφήνουμε ατιμώρητο όποιον δολίως δεν δημοσιεύει πληροφορίες στο ΓΕΜΗ ή δεν τηρεί τους κανόνες της ΑΑΔΕ. Για να γίνει όμως αυτό, για να υφίσταται ο παραβατικός τις συνέπειες των πράξεων ή των παραλείψεων του, δεν χρειάζεται ο τίμιος να τρέμει σε κάθε του βήμα μην καταστραφεί εξαιτίας μια μικρής παράλειψης από την οποία κανένας δεν ζημιώθηκε και ο ίδιος δεν αποκόμισε κανένα όφελος. Όταν τιμωρούμε με τον ίδιο τρόπο τον συνειδητό απατεώνα που σκοπίμως έκανε την παράβαση, με αυτόν που απλά αμέλησε ή για κάποιον λόγο δεν μπόρεσε, χωρίς η πράξη του αυτή να ζημιώσει κανέναν και που ο ίδιος οικειοθελώς σπεύδει να την διορθώσει, δεν είναι τόσο ότι ευνοούμε τον απατεώνα: είναι ότι το κράτος και η νομιμότητα γίνονται εχθροί των ευσυνείδητων πολιτών και της υγειούς επιχειρηματικότητας.

Του Αγαμέμνων Σταυρόπουλος-skai.gr