Το κινέζικο νόμισμα εκτινάσσεται

Η νομισματική αυτή επέκταση είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια οικονομική στρατηγική

Η διεθνής παρουσία του κινεζικού νομίσματος εκτινάσσεται. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Κρατικής Διοίκησης Ξένου Συναλλάγματος (SAFE), τα εξωτερικά δάνεια, οι καταθέσεις και οι επενδύσεις σε ομόλογα που έχουν εκδοθεί σε εθνικό νόμισμα από κινεζικές τράπεζες έχουν τετραπλασιαστεί την τελευταία πενταετία, φτάνοντας τα 3,4 τρισ. γιουάν —περίπου 480 δισ. δολάρια.

Για το Πεκίνο, η νομισματική αυτή επέκταση είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια οικονομική στρατηγική, όπως εξηγούν σε ανάλυσή τους οι Financial Times. Είναι ένα εργαλείο γεωπολιτικής ανεξαρτησίας.

Ο στόχος του Σι Τζινπίνγκ είναι σαφής: να περιοριστεί η εξάρτηση της Κίνας από το δολάριο και να ενισχυθεί ο ρόλος του κινεζικού νομίσματος στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα.

«Για την Κίνα, το να μπορεί να συναλλάσσεται σε δικό της νόμισμα σημαίνει ότι, ό,τι κι αν συμβεί, μπορεί να συνεχίσει να εμπορεύεται», εξηγεί ο οικονομολόγος Άνταμ Γουλφ του Absolute Strategy Research στο Λονδίνο.

Η απο-δολαριοποίηση παίρνει σάρκα και οστά

Η στροφή αυτή δεν είναι αποσπασματική. Από το 2020, οι κινεζικές τράπεζες έχουν υπερδιπλασιάσει τα εξωτερικά τους πάγια σε ομόλογα και δάνεια, με το μερίδιο σε γιουάν να εκτοξεύεται στα 484 δισ. δολάρια στο τέλος Ιουνίου.

Σύμφωνα με την Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BIS), τα δάνεια σε RMB προς αναπτυσσόμενες οικονομίες αυξήθηκαν κατά 373 δισ. δολάρια την τετραετία έως τον Μάρτιο του 2025.

«Το 2022 αποτέλεσε σημείο καμπής», σημειώνει η BIS, καθώς οι δανειολήπτες άρχισαν να μετατρέπουν τα δολαριακά και ευρω-δολαριακά χρέη τους σε κινεζικό νόμισμα.

Ήδη χώρες όπως η Κένυα, η Αγκόλα και η Αιθιοπία έχουν αναχρηματοδοτήσει παλιά δάνεια σε γιουάν, ενώ η Ινδονησία, η Σλοβενία και το Καζακστάν σχεδιάζουν ή έχουν ήδη εκδώσει ομόλογα σε κινεζικό νόμισμα.

Το εμπόριο ανοίγει τον δρόμο

Η καρδιά της επέκτασης, ωστόσο, βρίσκεται στο διεθνές εμπόριο. Τα στοιχεία της SWIFT δείχνουν ότι το μερίδιο του ρενμίνμπι στο παγκόσμιο trade finance τετραπλασιάστηκε μέσα σε τρία χρόνια, φτάνοντας το 7,6% τον Σεπτέμβριο —δεύτερο μετά το δολάριο.

Παράλληλα, η Κίνα έχει στήσει ένα δίκτυο offshore τραπεζών εκκαθάρισης σε ρενμίνμπι και έχει υπογράψει swap lines με πλήθος εμπορικών εταίρων, επιτρέποντάς τους να χρησιμοποιούν απευθείας το κινεζικό νόμισμα στις διακρατικές συναλλαγές.

Το αποτέλεσμα είναι ότι περίπου το 30% του κινεζικού εμπορίου —και πάνω από το μισό των συνολικών διασυνοριακών πληρωμών— γίνεται πλέον σε ρενμίνμπι, έναντι μόλις 5% πριν από μία δεκαετία, αναφέρει η Ναυτεμπορική

CIPS: Το «αντίπαλο δέος» του SWIFT

Ένα ακόμη θεμέλιο της κινεζικής στρατηγικής είναι το CIPS (Cross-border Interbank Payment System), το εγχώριο σύστημα πληρωμών που δημιουργήθηκε ως εναλλακτική στο δυτικό SWIFT.

Ο όγκος συναλλαγών του έχει ξεπεράσει τα 40 τρισ. γιουάν ανά τρίμηνο από την αρχή του 2024, αποδεικνύοντας ότι όλο και περισσότερες κινεζικές και ξένες τράπεζες το χρησιμοποιούν για διακανονισμούς εκτός του δολαριακού συστήματος.

Αυτό συμβαίνει μάλιστα ενώ το μερίδιο του ρενμίνμπι στις παγκόσμιες πληρωμές μέσω SWIFT υποχωρεί, γεγονός που, όπως εξηγεί ο καθηγητής Bert Hofman του Εθνικού Πανεπιστημίου της Σιγκαπούρης, «δείχνει ότι οι συναλλαγές μεταναστεύουν προς τα κινεζικά κανάλια».

Το Χονγκ Κονγκ ως νέα χρηματοοικονομική πύλη

Η κυβέρνηση του Χονγκ Κονγκ επιχειρεί να μετατρέψει την πόλη σε κόμβο για την αγορά ομολόγων και τη διαπραγμάτευση ρενμίνμπι.

Το καλοκαίρι, το Πεκίνο άνοιξε την εγχώρια διατραπεζική αγορά repos σε ξένους επενδυτές, επιτρέποντάς τους να χρησιμοποιούν κινεζικά ομόλογα ως ενέχυρα για δάνεια σε RMB —μια εξέλιξη που, όπως τονίζει η νομικός Karen Lam, «αντιμετωπίζει ένα από τα βασικά εμπόδια για τους διεθνείς επενδυτές: τη ρευστότητα».

Την ίδια ώρα, η πρωτοβουλία “Bond Connect” επεκτάθηκε, επιτρέποντας σε περισσότερους εγχώριους επενδυτές να αγοράζουν ομόλογα εκδοθέντα στο Χονγκ Κονγκ. «Πρακτικά, συνδέει τους εκδότες offshore ομολόγων σε γουάν με μια βαθιά δεξαμενή ρευστότητας σε RMB», εξηγεί ο Paul Smith της Citi.

Η στρατηγική του Πεκίνου: Όχι ένα νέο δολάριο, αλλά ένα νέο σύστημα

Οι ειδικοί συμφωνούν πως η Κίνα δεν επιδιώκει να αντικαταστήσει το δολάριο ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα — τουλάχιστον όχι ακόμη. Στόχος είναι η πολυπολικότητα: να μειωθεί η μονοκρατορία του δολαρίου, να ενισχυθεί η αυτάρκεια της Κίνας σε περίπτωση κυρώσεων και να αποκτήσει μεγαλύτερη διαπραγματευτική ισχύ στις παγκόσμιες αγορές.

Σήμερα, το κινεζικό νόμισμα αντιστοιχεί μόλις στο 2,1% των παγκόσμιων συναλλαγματικών αποθεμάτων, σύμφωνα με το ΔΝΤ. Όμως η αυξανόμενη χρήση του στο εμπόριο, στις επενδύσεις και στη χρηματοδότηση τρίτων χωρών φέρνει την Κίνα πιο κοντά στον στόχο της: ένα διεθνές νομισματικό σύστημα που δεν θα εξαρτάται αποκλειστικά από την Ουάσιγκτον.

Η πολιτική κινείται αργά, αλλά όλα τα κομμάτια του παζλ μπαίνουν στη θέση τους. Δεν είναι απλά ένα όραμα ή μία υπόσχεση, αλλά μία διαδικασία σε εξέλιξη.

Η νέα κινεζική νομισματική επέκταση αποτελεί ίσως τη μεγαλύτερη πρόκληση για την κυριαρχία του δολαρίου μετά τη δεκαετία του 1970. Το Πεκίνο δεν χρειάζεται το γιουάν να γίνει το επόμενο «παγκόσμιο νόμισμα».

Αρκεί να γίνει ένα από τα βασικά. Και με τα δάνεια, τις υποδομές πληρωμών και τις εμπορικές συμφωνίες να κινούνται πλέον σε κινεζική τροχιά, ο πολυπολικός νομισματικός κόσμος που οραματίζεται ο Σι φαίνεται να πλησιάζει — σταθερά, αλλά αμετάκλητα.