Κλείνει νωρίτερα για φέτος το φαράγγι της Σαμαριάς – Νέα αυτοψία σήμερα μετά το τραγικό δυστύχημα

Πληθαίνουν τα ερωτήματα και εντείνεται ο προβληματισμός σχετικά με τη λήψη των αποφάσεων που σχετίζονται με τη λειτουργία του φαραγγιού της Σαμαριάς

Αυτοψία θα πραγματοποιήσει σήμερα Παρασκευή 20 Σεπτεμβρίου 2024 η Ελληνική Αρχή Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΕΑΓΜΕ), στο Φαράγγι της Σαμαριάς, λίγα 24ωρά μετά το το τραγικό συμβάν με το θάνατο της 32χρονης τουρίστριας που χτυπήθηκε από πτώση βράχου.

Οι ειδικοί θέλουν να έχει παρέλθει ένα 24ωρο από το τελευταίο κατολισθητικό φαινόμενο, ώστε να έχουν διαμορφωθεί οι κατάλληλες συνθήκες εντός του φαραγγιού από πλευράς κινδύνου και βροχοπτώσεων.

Σύμφωνα με πληροφορίες των κρητικών Times, το φαράγγι ενδέχεται να κλείσει νωρίτερα για τη φετινή σεζόν – παρά την αντίθετη τοποθέτηση φορέων και του διαχειριστή του εθνικού δρυμού – προκειμένου να εξεταστούν και υλοποιηθούν όλες οι παρεμβάσεις στο φαράγγι για να δοθεί ξανά στους επισκέπτες.

Σημειώνεται πως φέτος το φαράγγι έχει μείνει κλειστό συνολικά για εννέα ημέρες (χωρίς να συμπεριλαμβάνεται το χθεσινό κλείσιμο που είναι άγνωστο πόσο θα διαρκέσει). Οι λόγοι που έκλεισε ήταν στις 30/4 πυρκαγιά, στις 10/5 βροχή, στις 12-14/6 καύσωνας, στις 11/8 η αυξημένη πιθανότητα πυρκαγιάς, στις 29-30/8 σεισμός και στις 31/8 βροχή.

Υπενθυμίζεται πως χθες ο Ευθύμης Λέκκας, καθηγητής Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών και Γεωλογίας, επισκέφτηκε για μια πρώτη αποτίμηση της κατάστασης το φαράγγι. «Η αυτοψία μάς έδειξε για άλλη μια φορά το μόνιμο επίπεδο κινδύνου που χαρακτηρίζει το φαράγγι. Είναι ένα φαράγγι με σημαντική επικινδυνότητα και ευαλωτότητα στους σεισμούς, τις πλημμύρες, τις κατολισθήσεις. Η χθεσινή βροχή μεγέθυνε πολύ αυτόν τον κίνδυνο και τον οδήγησε σε κατολίσθηση. Δεν είναι μόνο ότι χθες σημειώθηκαν μεγάλα ύψη βροχής, ήταν ότι το φαινόμενο είχε και μεγάλη ραγδαιότητα» δήλωσε ο καθηγητής.

«Εξετάσαμε όλο το φαράγγι, το επίπεδο κινδύνου παραμένει το ίδιο όπως ήταν και πριν τα χθεσινά τραγικά γεγονότα… Θεωρούμε ότι μετά από κάποιες παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν το φαράγγι μπορεί να αποδοθεί και πάλι στο κοινό… Θέλει μεγάλη προσοχή όμως, ο κίνδυνος εξακολουθεί με υφίσταται διαχρονικά στο φαράγγι».

Με τον καθηγητή κ. Βασιλάκη ο κ. Λέκκας πραγματοποίησε την αυτοψία, επισημαίνοντας πως το φαράγγι της Σαμαριάς «είναι μία μοναδική περιοχή σε ολόκληρο τον κόσμο αλλά ενέχει κινδύνους. Το φαράγγι διαμορφώθηκε μορφολογικά, από διαβρώσεις, κατολισθήσεις από βροχοπτώσεις, συνεπώς οι κίνδυνοι υπάρχουν. Είναι σε επίπεδο που μπορούμε να το διαχειριστούμε, αλλά η απόφαση για το άνοιγμα προς επισκέπτες ανήκει στους αρμόδιους φορείς».

Όπως τόνισε ο κ. Λέκκας το φαράγγι θα παρακολουθείται από ειδικούς και επιστήμονες αλλά εξήγησε πως «δεν μπορούσαμε να αποφύγουμε τα χθεσινά γεγονότα διότι δεν είχαμε κάποιο δεδομένο ότι θα γινότανε ό,τι έγινε μέσα στο φαράγγι. Είχαμε μεγάλο ποσοστό βροχής με μεγάλη ραγδαιότητα, το οποίο φαινόμενο αναπτύχθηκε λίγα χιλιόμετρα νότια της Κρήτης μέσα στο θαλάσσιο χώρο με υδροσύφωνες μεγάλους, που τροφοδότησαν τα σύννεφα και στη συνέχεια, με το πρώτο εμπόδιο που βρήκαν, η βροχή έπεσε ακριβώς στο πρώτο ύψωμα δηλαδή στις πόρτες του φαραγγιού και είχαμε όλα αυτά τα φαινόμενα και τα γεγονότα».

Εξήρε μάλιστα τη διαχείριση του κόσμου από τους αρμόδιους δεδομένου ότι πάνω από 1.000 άτομα βρισκότανε εντός του φαραγγιού. «Συνεχίζουμε τις προσπάθειες μαζί με τον Ο.ΦΥ.ΠΕ.ΚΑ. μαζί με την Πολιτική Προστασία να μειώσουμε όσο είναι δυνατό το κίνδυνο και να μειώσουμε την έκθεση των ανθρώπων σε κίνδυνο , είπε ο κ. Λέκκας »… «οι επισκέπτες δηλαδή όταν βρίσκονται μέσα στο φαράγγι, πρέπει να κάνουμε εκείνα για να μειώσουμε την έκθεση, διότι τους φυσικούς κινδύνους δεν μπορούμε να τους μειώσουμε. Οι βράχοι μπορεί να φαίνονται σταθεροί αλλά υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα».

Ζήτησε να μην λέγονται διάφορα για παρεμβάσεις και έργα εντός του φαραγγιού, και όσοι τα λένε δεν έχουν γνώσεις και δυνατότητα να κατανοήσουν τα θέματα. «Τα πρανή είναι 200 και 400 μέτρα, το φαράγγι είναι μεγάλο, κανείς δεν μπορεί να πάει να κάνει έργα να βάλει πλέγματα ή κάτι άλλο και όλα αυτά τα έργα λογικό είναι ακυρώνουν και το φυσικό μνημείο. Συνεπώς πρέπει να συμβιβαστούμε με τις εξελισσόμενες γεωδυναμικές υδρομετρολογικές διαδικασίες, να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε προκειμένου να μειώσουμε την έκθεση των επισκεπτών σε κίνδυνο , διότι τα φαινόμενα θα υπάρχουν. Τους σεισμούς θα τους έχουμε, τα έντονα φαινόμενα, συνεπώς πρέπει να μειώσουμε την τρωτότητα των επισκεπτών για να αποφύγουμε τέτοια γεγονότα θλιβερά”.

Παρεμβάσεις που μπορεί να υπάρχουν, όπως ανέφερε, είναι: «Ουσιαστικά να διαμορφωθούν σε μερικά σημεία καινούργια μονοπάτια, με λιγότερη έκθεση των ανθρώπων. Δεν σημαίνει αυτό ότι θα μηδενίσουμε τον κίνδυνο, αλλά με κάποιες απλές παρεμβάσεις στα πρανή, με κάποιες πινακίδες προειδοποιητικές κατά μήκος του φαραγγιού που να πληροφορούν για τους ενδεχόμενους κινδύνους αλλά και να διαμορφώσουμε τα επιχειρησιακά μας σχέδια έτσι ώστε να μπορούμε να διαχειριστούμε έκτακτες ανάγκες μπορούμε να πετύχουμε αρκετά. Ανά πάσα στιγμή μπορεί να εκδηλωθεί ένα σεισμός, μία κατολίσθηση, έντονα φαινόμενα που δεν μπορούμε να αποτρέψουμε, συνεπώς αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να μειώσουμε την έκθεση μας και τους κινδύνους μέσα στο φαράγγι ».

Στο μεταξύ το μεσημέρι εξήλθαν από το φαράγγι της Σαμαριάς και οι τελευταίοι 10 επισκέπτες που φιλοξενήθηκαν, χθες, στο χωριό της Σαμαριάς για προληπτικούς λόγους. Όλοι τους ασφαλείς μεταφέρθηκαν στις περιοχές και τα ξενοδοχεία διαμονής τους.

Αύριο, θα πραγματοποιηθεί επίσης αυτοψία και από εμπειρογνώμονες της Ελληνικής Αρχής Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΕΑΓΜΕ) και αμέσως μετά θα ξεκινήσει η συντήρηση του μονοπατιού.

Η de facto υψηλή επικινδυνότητα του φαραγγιού

«Το φαράγγι έχει de facto και εν γένει υψηλή επικινδυνότητα γιατί υπάρχουν πολύ υψηλά πρανή» λέει στην «Καθημερινή» και ο Διονύσιος Γκούτης, γενικός διευθυντής της ΕΑΓΜΕ και υπογραμμίζει: «Είναι μια επικινδυνότητα την οποία οφείλουμε να διαχειριστούμε. Θα πρέπει επομένως να εντοπιστούν οι πιο ευαίσθητες και επικίνδυνες περιοχές, έτσι ώστε να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα μετριασμού του κινδύνου στο μέτρο του δυνατού. Να σημειώσουμε παρ’ όλα αυτά πως τα φαράγγια στην Ελλάδα έχουν εκ φύσεως μία γενικά αυξημένη επικινδυνότητα στην εκδήλωση κατολισθητικών φαινομένων, λόγω της ποικιλομορφίας του αναγλύφου και των γεωλογικών σχηματισμών. Στόχος λοιπόν είναι να υπάρχει η πρόληψη που καθιστά αυτήν την επικινδυνότητα μεσαία ή χαμηλή».

Ο κ. Γκούτης περιγράφει στην «Κ» πως «μετά το περυσινό σεισμικό γεγονός των 4,8 Ρίχτερ στην Κρήτη, το επίπεδο της επικινδυνότητας ανέβηκε σε “πολύ υψηλό”. Αφού πέρασαν κάποιες ημέρες και δεν εκδηλώθηκε νέο μετασεισμικό φαινόμενο, τόσο η ομάδα του κ. Λέκκα όσο και εμείς, καταλήξαμε στην κοινή διαπίστωση πως η κατάσταση, όσον αφορά τον σεισμικό κίνδυνο, έχει επανέλθει στην πρότερη κατάσταση, αυτήν της “υψηλής επικινδυνότητας”. Τα σχετικά συμπεράσματα συνεκτιμήθηκαν από τον διαχειριστή του φαραγγιού και τελικά επαναλειτούργησε».

H ΕΑΓΜΕ πρότεινε τότε τη λήψη κάποιων μέτρων, όπως η εκπόνηση ολιστικής τεχνικογεωλογικής μελέτης, ώστε να εντοπιστούν τα επικίνδυνα σημεία και να ληφθούν στοχευμένα μέτρα, όπως η τοποθέτηση προειδοποιητικών πινακίδων, η εκπόνηση σχεδίων εκκένωσης και η χρήση μέσων ατομικής προστασίας.

Οι πιέσεις της τοπικής κοινωνίας

Πάντως, οι αποφάσεις που λαμβάνει κατά καιρούς ο ΟΦΥΠΕΚΑ για αναστολή της λειτουργίας του φαραγγιού για λόγους ασφάλειας των επισκεπτών συναντούν τη σθεναρή αντίσταση της τοπικής κοινωνίας της Αγίας Ρούμελης.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η περυσινή αναστολή λειτουργίας του φαραγγιού για 11 ημέρες μετά τον σεισμό των 4,8 Ρίχτερ στις 14 Αυγούστου 2023 και την αποκόλληση βράχου, η οποία οδήγησε στον βαρύ τραυματισμό και εντέλει στον ακρωτηριασμό των δύο άκρων ενός Ισπανού τουρίστα. Η σκέψη του ΟΦΥΠΕΚΑ να ζητήσει υπεύθυνη δήλωση από τους επισκέπτες για την είσοδο στο φαράγγι προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων στην τοπική κοινωνία – και αυτή δεν ήταν η μοναδική φορά. Οι πιέσεις προς τον ΟΦΥΠΕΚΑ είναι σταθερά ισχυρές.

Ο κ. Λέκκας κάνει λόγο για «μια σύνθετη συζήτηση η οποία πρέπει να βρει ισορροπία ανάμεσα στην ανάγκη των κατοίκων να είναι ανοιχτό το φαράγγι το οποίο θρέφει την τοπική κοινωνία, αλλά και στην ανάγκη της Πολιτείας να προστατεύει τους πολίτες».

H αστοχία των προβλέψεων και η απλή ανάγνωση των μοντέλων

Το τραγικό δυστύχημα, που στοίχισε τη ζωή της 35χρονης τουρίστριας ανέδειξε και το θέμα της λήψης και διαχείρισης των μετεωρολογικών δεδομένων. Ειδικότερα, ο ΟΦΥΠΕΚΑ λαμβάνει προγνωστικά στοιχεία και παρακολουθεί τα μοντέλα δύο σταθμών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών μέσα στον δρυμό –έναν στην είσοδο και έναν στο 7ο χιλιόμετρο του φαραγγιού– αλλά και από την ΕΜΥ, τον επίσημο φορέα πρόγνωσης του καιρού στη χώρα μας.

Αμφότερα τα δεδομένα που έλαβε ο ΟΦΥΠΕΚΑ Σαμαριάς και τα οποία ήρθαν σε γνώση της «Κ» δείχνουν πολύ λιγότερα χιλιοστά βροχής την προηγούμενη ημέρα από αυτά που τελικά σημειώθηκαν. Τα στοιχεία έδειχναν 7 χιλιοστά βροχής για τις 18/9 ενώ έπεσαν 22 χιλιοστά. Επίσης προέβλεπαν 2,9 χιλιοστά στο μεσοδιάστημα 12.00 με 15.30 με το επίπεδο συναγερμού να βρίσκεται στο χαμηλότερο στάδιο (κίτρινο επίπεδο). Στο διά ταύτα, μέσα σε 30 λεπτά, την κρίσιμη ώρα που αποκολλήθηκε ο βράχος έπεσαν 12 χιλιοστά βροχής, τα οποία χαρακτηρίζονται μια ισχυρή βροχή.

Την ίδια στιγμή, στο έγγραφο που απέστειλε στις 18/9 το πρωί η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας στις Περιφέρειες και στις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις προς κοινοποίηση σε φορείς όπως ο ΟΦΥΠΕΚΑ, γίνεται λόγος για έκτακτα φαινόμενα μέχρι το απόγευμα, κατά τόπους στις περιοχές της Θεσσαλίας, της Πιερίας, των Σποράδων, της Βόρειας Εύβοιας και της Φθιώτιδας. Η Κρήτη απουσιάζει από το έκτακτο δελτίο καιρού.

Με αυτά τα δεδομένα επανήλθε στο προσκήνιο η αξία των μετεωρολογικών ραντάρ, τα οποία συνεχίζει να μη διαθέτει η χώρα μας. Αυτά τα ραντάρ θα μπορούσαν να συνεισφέρουν τα μέγιστα στη λεγόμενη nowcasting πρόγνωση, η οποία απουσιάζει παντελώς από την Ελλάδα. Είναι, όμως, νευραλγικής σημασίας για τη λήψη αποφάσεων που σχετίζονται με τη λειτουργία χώρων τα οποία διαχειρίζονται μεγάλο όγκο επισκεπτών, όπως το φαράγγι της Σαμαριάς όπου οι επισκέπτες έφτασαν από την 1η Μαΐου 2024 μέχρι και χθες περίπου τους 105.000.

Το θέμα της απουσίας μετεωρολογικών ραντάρ επανέφερε και σε σημερινή ανάρτησή του στα σόσιαλ μίντια και στον απόηχο του χθεσινού τραγικού συμβάντος και ο διευθυντής της ΕΜΥ.