Το μετέωρο βήμα για τον έλεγχο ξένων επενδύσεων

Toυ Δημήτριου Κυριαζή, καθηγητή Νομικής – H χώρα μας πρόσφατα υιοθέτησε νόμο (Ν. 5202/2025) με σκοπό τη θέσπιση μηχανισμού ελέγχου των άμεσων ξένων επενδύσεων (ΑΞΕ). Ταυτόχρονα εφήρμοσε και τον Κανονισμό 2019/452 της ΕΕ, ο οποίος θέτει το πλαίσιο για τον έλεγχο των ΑΞΕ στην Ενωση.

Σε απλά ελληνικά, οι άμεσες ξένες επενδύσεις αφορούν τις περιπτώσεις όπου ένας επενδυτής τρίτης χώρας (εκτός ΕΕ) αγοράζει μετοχές ή γενικότερα επενδύει στην Ελλάδα (σε υποδομές, περιουσιακά στοιχεία, αγαθά ή υπηρεσίες).

Οι ΑΞΕ μπορούν να φέρουν σημαντικά οφέλη, όπως νέες θέσεις εργασίας και εισροή κεφαλαίων που ενισχύουν την οικονομία. Ωστόσο, σε ορισμένους τομείς μπορεί να δημιουργήσουν κινδύνους και χρειάζεται έλεγχος. Αν μια ξένη εταιρεία αποκτήσει έλεγχο σε στρατηγικούς κλάδους, όπως η ενέργεια ή η άμυνα, αυτό μπορεί να επηρεάσει την εθνική ασφάλεια.

Ως ευαίσθητοι τομείς ορίζονται οι εξής: ενέργεια, μεταφορές, υγεία, τεχνολογίες πληροφορικής & επικοινωνιών, ψηφιακές υποδομές. Οιαδήποτε επένδυση οδηγεί σε συμμετοχή άνω του 25% σε εταιρεία στους εν λόγω τομείς απαιτείται να κοινοποιηθεί και να εγκριθεί. Ως ιδιαίτερα ευαίσθητοι τομείς ορίζονται οι εξής: άμυνα και εθνική ασφάλεια, κυβερνοασφάλεια, τεχνητή νοημοσύνη, λιμενικές υποδομές, κρίσιμες υποθαλάσσιες υποδομές, τουριστικές υποδομές σε παραμεθόριες περιοχές. Εδώ το ποσοστό κατέρχεται στο 10%.

Εχει συσταθεί ήδη η Διυπουργική Επιτροπή Ελέγχου Αμεσων Ξένων Επενδύσεων (ΔΕΕΑΞΕ), η οποία αποτελεί το συλλογικό κυβερνητικό όργανο το οποίο θα διενεργεί τον έλεγχο των ΑΞΕ. Ωστόσο, η ακριβής διαδικασία και τα σχετικά δικαιολογητικά θα προσδιοριστούν με κοινές υπουργικές αποφάσεις (ΚΥΑ).

Αυτές όμως δεν έχουν ακόμα εκδοθεί. Το επίσημο σάιτ του ΥΠΕΞ αναφέρει ότι «βρίσκονται σε τελικό στάδιο επεξεργασίας και οι συναρμόδιες Υπηρεσίες συνεργάζονται για την ολοκλήρωση και δημοσίευσή τους στο συντομότερο δυνατό χρονικό διάστημα». Μέχρι την έκδοση των ΚΥΑ, δεν υπάρχει δυνατότητα υποβολής αίτησης στη ΔΕΕΑΞΕ. Επιπλέον, δεν θα επιβληθούν τα σχετικά διοικητικά πρόστιμα από το χρονικό διάστημα θέσεως σε ισχύ του νόμου (23.5.2025) έως την ημερομηνία θέσεως σε ισχύ της σχετικής ΚΥΑ.

Τα πρόστιμα είναι τσουχτερά. Ειδικότερα, για τη μη υποβολή αίτησης, τη μη τήρηση της υποχρέωσης παροχής πληροφοριών ή την υποβολή ψευδών δηλώσεων προβλέπονται πρόστιμα μεταξύ €5.000 – €100.000. Ακόμα πιο δρακόντειες είναι οι κυρώσεις αν μια ΑΞΕ πραγματοποιηθεί παρά την απαγόρευσή της με απόφαση της ΔΕΕΑΞΕ. Εδώ το πρόστιμο είναι το διπλάσιο σε σχέση με την αξία της επένδυσης, άρα μπορεί να είναι εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ.

Το νέο ελληνικό πλαίσιο ελέγχου για τις ΑΞΕ είναι ευπρόσδεκτο και κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση. Ωστόσο, απαιτείται άμεση δημοσίευση των αναγκαίων ΚΥΑ ώστε να «ξεκλειδωθούν» ΑΞΕ οι οποίες εκκρεμούν και δεν ολοκληρώνονται, λόγω ανασφάλειας δικαίου, φόβου για τα υπέρογκα πρόστιμα και ανησυχίας σχετικά με πιθανούς αναδρομικούς ελέγχους.

Ο κ. Δημήτριος Κυριαζής είναι επίκουρος καθηγητής της Νομικής Σχολής ΑΠΘ και δικηγόρος Αθηνών παρ’ Αρείω Πάγω.

Πηγή: tovima.gr