Η επάρκεια νερού στην Ελλάδα, είναι σαφές ότι περνάει μέσα από την άρδευση, που σε μέσους όρους καταναλώνει το 80% του νερού
Φέτος, γλυτώσαμε τα χειρότερα αναφορικά με το νερό, κι αυτό από τύχη. Δυο βροχούλες στο τέλος της άνοιξης, «κράτησαν» λίγο την διψασμένη γη και ανέβαλαν για ένα μήνα το πότισμα, παρτεριών, αυλών, μπαλκονιών αλλά κυρίως χωραφιών. Γιατί κακά τα ψέματα, στα τελευταία είναι που παίζεται το παιγνίδι της επάρκειας νερού και όχι στις πισίνες και την λάτρα των νοικοκυριών και ξενοδοχείων.
Η μέση κατανάλωση νερού ενός ατόμου είναι μόλις 200 λίτρα ή 70 κυβικά το χρόνο, όσο νερό δηλαδή βγάζει μια μέση γεώτρηση σε μία ή δύο ώρες! Όση οικονομία και να κάνει ο μέσος καταναλωτής, δεν πρόκειται ποτέ να εξοικονομήσει ποσότητες αντίστοιχες μιας αρδευτικής γεώτρησης. Κάτι αντίστοιχο ισχύει και για τα ξενοδοχεία. Όλες οι λοιπές πλην άρδευσης χρήσεις αντιστοιχούν στο 15-20% της συνολικής κατανάλωσης.
Απολύτως θεμιτό, η πολιτεία και η κυβέρνηση να βάζουν σε προτεραιότητα το πόσιμο νερό και κυρίως να μη ξεμείνουν οι πολίτες και οι φιλοξενούμενοί μας από νερό για πόση και καθαριότητα.
Εάν όλα πάνε κατ’ ευχή και σύμφωνα με τον σχεδιασμό αυτό, νερό θα έχουμε να πιούμε στην Αθήνα και τα γύρω μέρη. Φαγητό θα έχουμε να φάμε; Εάν στραγγίσουμε όλα τα γύρω μέρη από νερό, πώς θα ποτιστούν οι καλλιέργειες που αποκλειστικό σκοπό έχουν να ταΐσουν την πρωτεύουσα και τα νησιά;
Το νερό στις πολλές του… μορφές
Σκεφθείτε, ότι στο σύνολο της σχεδόν η καλοκαιρινή αγροτική παραγωγή (που χρειάζεται δηλαδή πότισμα) από την Λαμία και κάτω και από την Σπάρτη και πάνω, προορίζεται για την Αθήνα, τις γύρω περιοχές και τα νησιά μας. Εάν δηλαδή βάλουμε το θέμα σε όρους νερού, παράλληλα με το εμπόριο αγροτικών προϊόντων, γίνεται κι ένα εμπόριο νερού σε άλλη μορφή, αυτή που εμπεριέχεται μέσα στα φαγώσιμα είδη. Τα λαχανικά του Μαραθώνα και των Μεγάρων, που προορίζονται για την εστίαση, τα μανάβικα και τα ΣΜΚ χρειάζονται τεράστιες ποσότητες νερού, χειμώνα καλοκαίρι. Οι ζωοτροφές στην Κωπαΐδα που προορίζονται για την κτηνοτροφία στην Κρήτη και τα νησιά, αυτές κι εάν χρειάζονται νερό! Τα καλοκαιρινά πορτοκάλια από την Σκάλα Λακωνίας, που προορίζονται για τα παραλιακά μπαρ και ξενοδοχεία ποτίζονται όλο το καλοκαίρι.
Εάν όλες αυτές οι περιοχές γύρω από την πρωτεύουσα δεν έχουν επάρκεια νερού, τότε οι αγρότες μας λόγω αβεβαιότητας (μιας ακόμη), δεν θα βάλουν καλοκαιρινές καλλιέργειες και τα πάντα θα γίνουν εισαγόμενα. Και τότε θα μιλάμε για μια ακόμη εθνική ήττα. Σήμερα, η κλασική ερώτηση που δεχόμαστε όσοι ασχολούμαστε με την πρωτογενή παραγωγή είναι γιατί οι τομάτες το καλοκαίρι είναι Πολωνίας και το Βελγίου και όλοι αποζητούν τις παλιές κλασικές Ελληνικές γεύσεις. Σκεφτείτε το ενδεχόμενο να είναι όλα εισαγωγής…
Γαστρονομική κατάθλιψη…
Μέτρα, έργα, φορείς διαχείρισης και στο βάθος τέλη και τιμάριθμος
Προχθές εξαγγέλθηκαν μέτρα που αφορούν το νερό, έχοντας κατά νου το νερό που τρέχει στις Αθηναϊκές βρύσες. Για την ακρίβεια δεν εξαγγέλθηκαν μέτρα, αλλά έργα που αφενός θα αυξήσουν την προσφορά νερού, αφετέρου θα διαχειριστούμε καλύτερα αυτό που έχουμε. Η εκτροπή των Καρπενησιώτικων ποταμών και αναβάθμιση των ΕΥΔΑΠ/ΕΥΑΘ σε φορείς ελέγχου και διαχείρισης των νερών, είναι ο βασικός τους άξονας.
Οι δύο αυτοί οργανισμοί, θα πρέπει να διαχειριστούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το νερό, ώστε να επαρκεί για 12μήνες για τις ανάγκες του λεκανοπεδίου. Αυτό που δεν έγινε αντιληπτό μετά τις ανακοινώσεις, είναι ποιος θα πει στοπ στο πότισμα από την Υλίκη, έναν από τους 4 ταμιευτήρες νερού για την πρωτεύουσα, στους αγρότες της Κωπαΐδας και του Άνω Ρου του Βοιωτικού Κηφισού, για να αναφερθούμε σε ένα υπαρκτό θέμα; Και για να συνεχίσουμε, σε ποιόν θα απευθυνθεί μεθαύριο το Υπουργείο Ανάπτυξης, όταν τα λαχανικά φτάσουν σε δυσθεώρητα επίπεδα και ο τιμάριθμος το ίδιο;
Το έχουμε πει πολλές φορές, ότι η ταπεινή τομάτα και πατάτα έβαλαν την Ελλάδα στην ΟΝΕ, τιθασεύοντας τότε ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης τις τιμές τους ως υφυπουργός Εμπορίου. Η στάθμισή τους στον οικογενειακό προϋπολογισμό ήταν και δυστυχώς είναι ακόμη σημαντική για το μεγαλύτερο μέρος των νοικοκυριών μας. Αυτό να μη το ξεχνάμε και παρασυρόμαστε από τους θετικούς μακροοικονομικούς δείκτες. Ας αποτρέψουμε για μια ακόμη φορά το γνωστό «οι αριθμοί ευημερούν ενώ οι άνθρωποι δυστυχούν».
Για τι πρωτοφτάνει το νερό που έχουμε;
Η επάρκεια νερού στην Ελλάδα, είναι σαφές ότι περνάει μέσα από την άρδευση, που σε μέσους όρους καταναλώνει το 80% του νερού. Άρα πρέπει πρώτα να αποφασίσουμε τι θα καλλιεργήσουμε, σε τι ποσότητες θα καλλιεργήσουμε και μετά να δούμε πως θα διαχειριστούμε το νερό στο σύνολό του. Επ’ αυτού η ΕΥΔΑΠ/ΕΥΑΘ δεν έχουν να πουν και πολλά πράγματα. Τι θα πει η ΕΥΑΘ στους ξενοδόχους της Χαλκιδικής που παραπονιούνται ότι οι αγρότες ποτίζουν τις ελιές τους, ένα πραγματικά premium προϊόν, από νωρίς την άνοιξη και δεν περισσεύει νερό για αυτούς; Θα εφαρμόσουν οι δύο φορείς ότι τους ζητηθεί, αλλά τι θα τους ζητηθεί; Παραφράζοντας το άλλο επίκαιρο ερώτημα κανόνια ή βούτυρο «μηδική ή σανοβρώμη», (η πρώτη είναι ίσως το πλέον απαιτητικό σε νερό καλλιεργούμενο είδος, ενώ η δεύτερη μια χειμωνιάτικη καλλιέργεια που συνήθως δεν χρειάζεται πότισμα. Έχουν όμως πολύ διαφορετικά χαρακτηριστικά και ρόλους στο σιτηρέσιο των ζώων). Στο ερώτημα αυτό κανείς στην χώρα μας δεν έχει απαντήσει, ενώ φαίνεται οτι οι δυνάμεις της αγοράς οδεύουν ολοταχώς σε μια «αποτυχία της αγοράς».
Δυστυχώς το θέμα λειψυδρία προέκυψε στην χειρότερη στιγμή για τον αγροτικό κόσμο. Πέραν του γνωστού θέματος του ΟΠΕΚΕΠΕ, πέραν των ανωμαλιών της κλιματικής αλλαγής, πέραν της ευλογιάς, πέραν των χαμηλών τιμών των προϊόντων, δεν υπάρχει και ρωμαλέα συνδικαλιστική εκπροσώπηση. Με την διάλυση της πάλαι ποτέ κραταιάς ΠΑΣΕΓΕΣ( όχι, τα πήγε κι αυτή περίφημα…), δεν έχει προκύψει ένα σχήμα που θα εκπροσωπεί τους αγρότες συνδικαλιστικά έναντι της πολιτείας. Κι αυτό είναι πρόβλημα τόσο για τους αγρότες όσο και για την κυβέρνηση, που δεν έχει ένα συνομιλητή αλλά δεκάδες.
Η σημερινή ΕΘΕΑΣ αντιλαμβάνεται το ρόλο της ποιο μοντέρνα και φροντίζει να βρεθούν νέες αγορές και να λυθούν άλλα προβλήματα. Αλλά εδώ, στη γωνιά αυτή της Νότιας Ευρώπης και των Βαλκανίων, χρειάζονται και διεκδικήσεις άλλου τύπου από την Κεντρική διοίκηση.
Σιωπή από όλους τους αρμόδιους
Ο ρόλος τόσο του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, όσο και των 2 ή 3 περιφερειών που σχετίζονται, είναι απολύτως καθοριστικός. Κι όμως δεν έχει ακουστεί λέξη από αυτούς επί του θέματος. Κανείς δεν πρότεινε κάτι σχετικό με την κατανομή του νερού ανά γεώτρηση, ανά καλλιέργεια, ανά χωριό, ανά Δήμο, ανά κάτι τις τέλος πάντων. Να είστε βέβαιοι, ότι κάποια στιγμή, έτσι χωρίς προετοιμασία, θα ανακοινωθεί ότι όλοι πρέπει μέχρι τότε να βάλετε υδρόμετρα στις γεωτρήσεις σας και τότε θα αρχίσει το πανηγύρι. Οι αγρότες θα λένε για τις πισίνες, οι αστοί για τα μπεκ που ποτίζουν το δρόμο και οι αιρετοί κάτι δικό τους.
Θυμηθείτε την περίπτωση Γιαννίτση με το ασφαλιστικό: Έφερε ξαφνικά και χωρίς προετοιμασία, το σημαντικότερο όπως αποδείχθηκε στη συνέχεια θέμα και αναγκάστηκε να το μαζέψει κακήν κακώς. Το να μην έχεις λεφτά για τις συντάξεις, είναι ένα τεράστιο θέμα, το να μην έχεις νερό όμως είναι απλά αδιανόητο.
Αλλά γιατί να πάμε τόσο μακρυά στο χρόνο και να μην περιοριστούμε στην προηγούμενη εβδομάδα, όπου με ελάχιστη προεργασία ανακοινώθηκε και πραγματοποιήθηκε για μια ημέρα, το κλείσιμο 204 υποκαταστημάτων ΕΛΤΑ. Ανέκρουσε πρύμνα η κυβέρνηση και παραδέχτηκε ότι χρειαζόταν προεργασία και ενημέρωση. Κάτι παρόμοιο θα συμβεί με το νερό και το ερώτημα τότε θα είναι, ποια θα είναι η αξιοπιστία της μετά από απανωτές υπαναχωρήσεις; Ποιος θα πιστεύει ότι ότι θα λέει θα το εννοεί κι όλα…
Το θέμα όμως του νερού, δεν είναι οικονομικό. Αφορά την ίδια την ύπαρξη της ζωής, είτε δεν έχεις να πιεις ή να πλύνεις τα κλινοσκεπάσματα των τουριστών, είτε δεν έχεις να ποτίσεις το τελευταίο νερό στο περιβόλι και πάει όλος ο κόπος και τα έξοδα χαμένα.
Ας κάνουμε ένα κοινωνικό πείραμα μόνοι μας
Την περίοδο των μνημονίων, υπήρχε διάχυτη η άποψη ότι εδώ γίνεται ένα μεγάλο κοινωνικό πείραμα. Δεν θα ήταν κακή ιδέα να προσπαθήσουμε να κάνουμε μόνοι μας ένα πείραμα, να συνεννοηθούμε δηλαδή σε ένα πολιτισμένο περιβάλλον, δείχνοντας σε όλο τον κόσμο,ότι οι Έλληνες μονιάζουν μπροστά στα μεγάλα ζητήματα της χώρας τους και της ζωής τους. Κάποιοι θα χάσουν, κάποιοι θα κερδίσουν, αυτό είναι αναμενόμενο. Δύο πράγματα όμως δεν θα συγχωρέσει κανείς: Κάποιοι να πεθάνουν ενώ κάποιοι άλλοι δεν θα ξεβολευτούν καθόλου και ότι κανείς δεν θα κερδοσκοπήσει σε ένα τόσο σημαντικό θέμα.
Κι εδώ θα είναι το ζητούμενο: πως διαχειριζόμαστε με σύνεση και δικαιοσύνη ένα φυσικό πόρο που βρίσκεται σε έλλειψη. Όλα αυτά χρειάζονται πριν ξεκινήσουν τα έργα και δημιουργηθούν υποψίες πάσης φύσεως και δυστυχώς δεν έγιναν.
