Ανησυχία προκαλεί το κλίμα στην Κρήτη – Τοπική σκόνη, ξηρασία και πυρκαγιές «απειλούν» το νησί

Πυρκαγιές, όπως αυτή στην Ιεράπετρα και στον ναύσταθμο στα Χανιά, οι οποίες πήραν γρήγορα διαστάσεις σε μια, μη αναμενόμενη για πυρκαγιές, περίοδο – Η δημιουργία τοπικής σκόνης και  οι νοτιάδες απειλούν δημόσια υγεία και καλλιέργειες

Έντονο προβληματισμό και ανησυχία μεταξύ των ειδικών προκαλούν τα επιστημονικά στοιχεία για την κλιματική αλλαγή στην Κρήτη ενόψει και της αντιπυρικής περιόδου. Στις παραμέτρους της δύσκολης αυτής εξίσωσης για την Κρήτη προστίθενται και οι ενδείξεις για περεταίρω αύξηση των ξένων επισκεπτών κατά τη φετινή τουριστική σεζόν.

Οι φόβοι των ειδικών για το φετινό καλοκαίρι είναι εμφανείς, με την Κρήτη να συνιστά το νέο hot spot της κλιματικής κρίσης στη χώρα. Ξηρασία, σκόνη και καύσωνες συνθέτουν πλέον ένα νέο εκρηκτικό μίγμα στο νησί, το οποίο καλείται να διαχειριστεί μεταξύ άλλων και η Πυροσβεστική Υπηρεσία. «Η πυρκαγιά που ξέσπασε στις 13 Απριλίου στον Ομαλό, σε δύσβατο σημείο μέσα στον Εθνικό Δρυμό Σαμαριάς, προκάλεσε έκπληξη στους πυροσβέστες. Πυρκαγιές την άνοιξη σε υψόμετρο πάνω από τα 1.000 μέτρα, όπου δεν υπάρχει ίχνος χιονιού, δεν είχαμε ξαναδεί», σημειώνει ο εκπρόσωπος Τύπου της Πυροσβεστικής, Βασίλης Βαθρακογιάννης. 

Υπενθυμίζεται ότι για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά, η αντιπυρική περίοδος ξεκινάει στην Κρήτη δύο εβδομάδες νωρίτερα από την «επίσημη» ημερομηνία. Τα χαμηλά ποσοστά υγρασίας στη φυτοκάλυψη εξαιτίας της απουσίας βροχοπτώσεων καθιστούν την Κρήτη σημαντικά ευάλωτη στις πυρκαγιές, προσθέτει ο κ. Βαθρακογιάννης.

Οι βροχοπτώσεις έφτασαν να μειωθούν ακόμα και στο 40% τη χρονιά που πέρασε σύμφωνα με τον Γιώργο Παπαβασιλείου, διδάκτορα Μετεωρολογίας και ερευνητή της πυρομετεωρολογικής ομάδας Flame της μονάδας meteo του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών. Τους πρώτους μήνες του 2024, επίσης οι βροχοπτώσεις είναι μειωμένες. Αντιθέτως, αυξάνεται η μέση θερμοκρασία, με το 2023 να κλείνει με απόκλιση μισού βαθμού Κελσίου, σε σχέση με την τριακονταετία 1991-2020. Ο κ. Παπαβασιλείου σχολιάζει μάλιστα ότι τη φετινή άνοιξη παρατηρήθηκαν στο νησί πυρκαγιές, όπως αυτή στην Ιεράπετρα και στον ναύσταθμο στα Χανιά, οι οποίες πήραν γρήγορα διαστάσεις σε μια, μη αναμενόμενη για πυρκαγιές, περίοδο και επισημαίνει πως «ο κίνδυνος για παρατεταμένες και ακόμα πιο έντονες περιόδους ξηρασίας με επεισόδια αυξημένων θερμοκρασιών, στο άμεσο μέλλον, είναι πιο έντονος για την Κρήτη και για τη νότια Ελλάδα. Είναι κάτι που το αναμένουμε».

Ο καθηγητής Νίκος Μιχαλόπουλος, διευθυντής του Ινστιτούτου Ερευνών και Βιώσιμης Ανάπτυξης στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και συντονιστής της ερευνητικής ομάδας ΠΑΝΑΚΕΙΑ, που μελετά την ατμοσφαιρική σύσταση και την κλιματική αλλαγή, υπογραμμίζει πως στην Κρήτη οι επιπτώσεις θα κάνουν πολύ πιο γρήγορα την εμφάνισή τους σε σχέση με άλλες περιοχές της Ελλάδας, αν δεν έχουν ήδη αρχίσει να γίνονται ορατές.

Πώς καταστρέφονται οι ελιές

Τα τελευταία χρόνια οι έντονοι νοτιάδες έχουν επιπτώσεις και στον πρωτογενή τομέα. «Οι ζεστές αέριες μάζες, ειδικά αν έχουν μεγάλη ταχύτητα, τους προκαλούν πλήγμα στις ελιές, ενώ σε άλλα φυτά καταστρέφουν τα άνθη τους», εξηγεί ο κ. Μιχαλόπουλος. Ο ίδιος κάνει λόγο για ένα φαινόμενο χιονοστιβάδας και εξηγεί βήμα βήμα πώς λειτουργεί. «Ο τρόπος που επηρεάζονται οι αγροτικές καλλιέργειες έχει επιπτώσεις και στη διαθεσιμότητα του νερού. H αύξηση της θερμοκρασίας που “συνοδεύει” τους νοτιάδες, έχει ως αποτέλεσμα να μειώνεται η υγρασία στο έδαφος, οδηγώντας έτσι σε σπατάλη ολοένα και περισσότερων υδάτινων πόρων στις καλλιέργειες. Η υγρασία που εξατμίζεται είναι ένας από τους παράγοντες που επιταχύνουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου στην περιοχή. Συνηγορεί στο φαινόμενο της ανάδρασης όπως το ονομάζουμε. Ενα 12% της αύξησης της θερμοκρασίας που βλέπουμε στη Μεσόγειο, οφείλεται, σύμφωνα με μελέτη μας στην ΠΑΝΑΚΕΙΑ, στη μείωση της υγρασίας στο έδαφος λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας».

Τοπική σκόνη

Είναι πολύ πιθανό κάποια στιγμή να αρχίσει να δημιουργείται στην Κρήτη και τοπική σκόνη. Σε συνδυασμό με την τάση για αύξηση των νοτιάδων, τα επόμενα χρόνια, η Κρήτη θα δέχεται ολοένα και πιο αυξημένες ποσότητες σκόνης. «Εκτός από το ότι παίζει ρόλο στην αύξηση των πλημμυρικών φαινομένων, το έδαφος αυτό αποσυντίθεται. Είναι πολύ πιθανό κάποια στιγμή να αρχίσει να δημιουργείται στην Κρήτη και τοπική σκόνη», με ο,τι αυτό συνεπάγεται και για τη δημόσια υγεία καταλήγει ο κ. Μιχαλόπουλος.