«Εδώ Λονδίνο. Η Ελλάς μάχεται και νικά»: Μέσα στις πιο σκοτεινές ώρες της Ευρώπης, μια φωνή από το Λονδίνο μιλούσε ελληνικά

Η μικρή χώρα στα Βαλκάνια αντιστέκεται. Και ο κόσμος ξαναβρίσκει την πίστη του

Λονδίνο, χειμώνας του 1940. Στην Ευρώπη των σιωπημένων ραδιοφώνων, μια νέα φωνή ακούγεται.

«Εδώ Λονδίνο. Η Ελλάς μάχεται και νικά». Από τα υπόγεια του BBC, ανάμεσα σε θορύβους μηχανών και χαμηλούς ήχους αεροπορικών σειρήνων, εκπέμπεται ένα μήνυμα που διασχίζει σύνορα και κατοχές: η μικρή χώρα στα Βαλκάνια αντιστέκεται. Και ο κόσμος ξαναβρίσκει την πίστη του.

Το θαύμα που συγκινεί την Ευρώπη

Η είδηση του ελληνικού «όχι» ταξιδεύει ταχύτερα από τα στρατεύματα. Οι ανταποκριτές του BBC στο Κάιρο και στη Μέση Ανατολή στέλνουν τις πρώτες περιγραφές: στρατιώτες στα χιόνια της Πίνδου, χωριά που τραγουδούν καθώς περνούν τα μεταγωγικά, γυναίκες που ανεβαίνουν με τα μουλάρια στα βουνά.

Στο Λονδίνο, τα γραφεία του ραδιοσταθμού στη Portland Place γεμίζουν με χάρτες της Ελλάδας, πρόχειρα σημειώματα, μεταφράσεις από τα ελληνικά πρακτορεία. Η Ευρώπη που είχε μάθει να σωπαίνει στα νέα των κατακτήσεων, ακούει ιστορίες θάρρους.

Σε έναν μικρό θάλαμο, ένας Έλληνας μεταφραστής προσπαθεί να κρατήσει τη φωνή του σταθερή. Ξέρει ότι οι δικοί του στο σπίτι ακούνε με καθυστέρηση ημερών, μέσα από παράνομα ραδιόφωνα, αυτό το ίδιο μήνυμα.

Η ελληνική υπηρεσία του BBC

Από τα τέλη του 1939 το BBC έχει ιδρύσει την Ελληνκή Υπηρεσία (Greek Service), η οποία θα γίνει το παράθυρο του ελεύθερου κόσμου προς την κατεχόμενη Ελλάδα.

Εκεί, άνθρωποι της διασποράς, δημοσιογράφοι, λογοτέχνες, ναυτικοί, φοιτητές, δουλεύουν μέρα και νύχτα για να μεταδώσουν ειδήσεις και ελπίδα.

Οι ακροατές στην Ελλάδα χαμηλώνουν τις κουρτίνες, βάζουν το ραδιόφωνο κάτω από κουβέρτες για να μην τους προδώσει ο ήχος, και περιμένουν τη φωνή που θα σπάσει τη σιωπή της κατοχής.

Η γλώσσα του BBC είναι καθαρή, σχεδόν λυρική. Δεν υπόσχεται θαύματα, μα δίνει αξιοπρέπεια. Στο τέλος κάθε εκπομπής, ο εκφωνητής λέει:«Θάρρος, Έλληνες! Όλος ο κόσμος σας ακούει!». Και πράγματι, ο κόσμος ακούει.

«Η Ελλάς μάχεται και νικά»

Η φράση αυτή, που γεννήθηκε από το δελτίο ειδήσεων του BBC, γίνεται σύνθημα της εποχής. Οι Times γράφουν: “Greece has given Europe back its pride.”

Ο Τσώρτσιλ δηλώνει στη Βουλή των Κοινοτήτων: «Στο εξής δεν θα λέμε ότι οι Έλληνες πολεμούν σαν ήρωες, αλλά ότι οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες».

Η ρητορική μπορεί να είναι βαρύγδουπη, αλλά η ουσία είναι απλή: μέσα στο σκοτάδι του πολέμου, η Ελλάδα γίνεται σύμβολο. Μια μικρή χώρα, χωρίς βιομηχανία όπλων, χωρίς αποικίες, αντιστέκεται και νικά.

Για τους ακροατές της κατεχόμενης Ευρώπης, το ελληνικό παράδειγμα είναι απόδειξη πως η ιστορία δεν γράφεται μόνο από τους ισχυρούς.

Στο BBC, τα τηλεγραφήματα φτάνουν καθημερινά: από τη Βαρσοβία, το Παρίσι, τη Ρώμη — μικρά γράμματα με ευχαριστίες και συγκίνηση. «Σας ακούμε. Μας δίνετε κουράγιο.» Ένα δίκτυο ανθρώπων, που ποτέ δεν θα γνωριστούν μεταξύ τους, ενώνεται μέσα από τις συχνότητες του Λονδίνου.

Η φωνή που δεν σίγησε ποτέ

Μετά την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα, οι εκπομπές του ελληνικού τμήματος συνεχίζονται. Μεταφέρουν ειδήσεις για τη Μέση Ανατολή, για τους Έλληνες ναυτικούς που πολεμούν στη Μεσόγειο, για τις οργανώσεις της Αντίστασης που αρχίζουν να δρουν.

Τα ραδιοφωνάκια στις κατεχόμενες γειτονιές της Αθήνας γίνονται μυστικά σημεία συνάντησης. Κάποιος φυλάει τσίλιες, άλλος μεταφράζει για τους ηλικιωμένους, και όταν ακούγεται το γνώριμο σήμα του BBC – όλοι σωπαίνουν.

Στα νησιά, οι ψαράδες λένε ότι πιάνουν «το Λονδίνο» μόνο τις νύχτες με καθαρό ουρανό. Στα σχολεία, τα παιδιά μαθαίνουν απ’ έξω τα λόγια που μεταδίδει η εκπομπή: «Η Ελλάς δεν υπέκυψε». Το ραδιόφωνο γίνεται προσευχή.

Μέσα στις πιο σκοτεινές ώρες της Ευρώπης, μια φωνή από το Λονδίνο μιλούσε ελληνικά — κι ο κόσμος θυμόταν ότι η ελευθερία έχει πάντα προφορά ελληνική.