Αδειάζουν τα αμφιθέατρα στο Πανεπιστήμιο Κρήτης – Σε ποια τμήματα «έστρεψαν την πλάτη» οι μαθητές

«Σήμα κινδύνου» εκπέμπουν ιστορικά Τμήματα του Πανεπιστημιακού Ιδρύματος του νησιού

Σοβαρό προβληματισμό για τη βιωσιμότητα και τον ρόλο της ανώτατης εκπαίδευσης στην Περιφέρεια, ειδικά σε μια εποχή δημογραφικής πίεσης, μεταβολής επαγγελματικών τάσεων, υψηλού κόστους διαβίωσης και έντονης γεωγραφικής απομόνωσης δημιουργούν τα τελευταία αποτελέσματα για τους εισακτέους και τις κενές θέσεις στα τμήματα του Πανεπιστημίου Κρήτης.

Μαζικά κενά στα τμήματα του Π.Κ.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, το Πανεπιστήμιο Κρήτης καταγράφει συνολικά 549 κενές θέσεις σε δύο βασικές έδρες του, το Ηράκλειο (θετικές επιστήμες) και το Ρέθυμνο (ανθρωπιστικές/κοινωνικές επιστήμες).

Στη Σχολή Θετικών Επιστημών και Επιστημών Υγείας του Ηρακλείου, το 15,42% των θέσεων παρέμειναν ακάλυπτες (118/765). Εντυπωσιακό παράδειγμα το Τμήμα Φυσικής, όπου καλύφθηκαν μόλις οι 26 από τις 120 διαθέσιμες θέσεις (78,33% κενές).

Μάλιστα η εικόνα των κενών θέσεων στο «ιστορικό» Τμήμα Φυσικής, το οποίο αποτελεί από ένα από τα καλύτερα τμήματα του επιστημονικού κλάδου διεθνώς, προκαλεί ακόμα περισσότερα ερωτηματικά.

Λίγο καλύτερη, όμως επίσης αποκαρδιωτική, είναι η εικόνα και στο τμήμα Μαθηματικών, όπου το 44% των διαθέσιμων θέσεων, παρέμειναν… κενές.

Αντιθέτως, Βιολογίας, Υπολογιστών, Ιατρικής και Χημείας είδαν σχεδόν πλήρη κάλυψη ή μηδενικά κενά.

Ακόμη όμως τραγικότερη είναι η εικόνα στις ανθρωπιστικές και κοινωνικές σχολές του Ρεθύμνου, όπου το 27,43% των θέσεων παρέμεινε ακάλυπτο (431/1.571).

Σχολές όπως η Φιλοσοφική και η Φιλολογία παρουσιάζουν εφιαλτικά ποσοστά κενών, 83,72% (108/129) και 59,6% (118/198) αντίστοιχα.

Περισσότερες από τις μισές θέσεις έμειναν κενές και σε Ιστορία-Αρχαιολογία (55,78%) και Οικονομικών Επιστημών (54,67%).

Γιατί άδειασαν τα αμφιθέατρα;

Η απάντηση δεν μπορεί να είναι μονοσήμαντη. Πρώτα απ’ όλα, η συνολική τάση αποστροφής των υποψηφίων προς τις ανθρωπιστικές επιστήμες αντικατοπτρίζει τη γενικευμένη αβεβαιότητα της αγοράς εργασίας για αντίστοιχες ειδικότητες. Ένα πτυχίο Φιλοσοφίας, Φιλολογίας ή Ιστορίας μοιάζει για πολλούς μαθητές «εισιτήριο» μόνο για τα αβέβαια νερά της ανεργίας ή της επισφαλούς, συχνά ανεπίσημης, απασχόλησης.

Παράλληλα, η αντίστοιχη εικόνα στη Φυσική και τα Μαθηματικά στο Ηράκλειο μαρτυρά τον μειωμένο επαγγελματικό αντίκτυπο και την ελλιπή προβολή τους ως τεχνολογικούς ή καινοτόμους τομείς, συγκριτικά με την Ιατρική ή την Πληροφορική, όπου η ζήτηση παραμένει υψηλή.

Μια ακόμη παράμετρος, που θα πρέπει να συνυπολογιστεί στην παραπάνω εξίσωση, είναι η επιβολή της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής, η οποία λειτουργεί επίσης περιοριστικά, «κόβοντας» ολόκληρες κατηγορίες υποψηφίων που διαφορετικά θα είχαν καλύψει τις διαθέσιμες θέσεις.

Φαίνεται, ωστόσο, πως αν και η Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής επηρεάζει, δεν είναι ο μοναδικός λόγος της μαζικής αποχής — απλώς «φιλτράρει» τους ελάχιστους εναπομείναντες ενδιαφερόμενους.

Δημογραφική συστολή και μαζική ανασφάλεια

Η Κρήτη δεν αποτελεί εξαίρεση στο πανελλαδικό φαινόμενο της μείωσης των μαθητών λυκείου, λόγω της γήρανσης του πληθυσμού και των χαμηλών γεννήσεων την τελευταία εικοσαετία. Όσο λιγότεροι νέοι αποφοιτούν, τόσο εντείνεται ο ανταγωνισμός και η επιλεκτικότητα. Αυτό, συνδυαζόμενο με την προθυμία αιτήσεων μόνο σε σχολές με άμεσα επαγγελματικά εχέγγυα, οδηγεί μαθηματικά τα πιο «αδύναμα» τμήματα σε καθεστώς συρρίκνωσης ή ακόμα και σε πιθανή μελλοντική κατάργηση.

Το ανυπέρβλητο κόστος διαβίωσης και τα δυσθεώρητα ενοίκια

Πέρα από κοινωνικούς και μορφωτικούς παράγοντες, το υψηλό κόστος διαβίωσης στην Κρήτη αποτελεί ένα πρόσθετο ανάχωμα στη ζήτηση. Τα ενοίκια σε Ηράκλειο και Ρέθυμνο έχουν εκτιναχθεί λόγω της στροφής πολλών ιδιοκτητών σε βραχυχρόνιες μισθώσεις (Airbnb), καθώς και χάρη στην αυξημένη τουριστική ζήτηση.

Ενδεικτικά, όπως καταγράφεται σε ρεπορτάζ του Cretatimes.gr, η μέση τιμή για ένα μικρό διαμέρισμα φοιτητικής κατοικίας ξεπερνά τα 400-500 ευρώ/μήνα στις κεντρικές περιοχές, χωρίς φυσικά να συνυπολογίζονται τα έξοδα διατροφής, μετακίνησης, φροντιστηρίων ή άλλα λειτουργικά έξοδα μιας οικογένειας.

Οι οικογένειες που δεν διαμένουν στην Κρήτη και θα χρειαστεί να υποστηρίξουν φοιτητή εκτός τόπου μόνιμης κατοικίας, βλέπουν το εγχείρημα σχεδόν απαγορευτικό — ειδικά όταν η επένδυση δεν έχει… ξεκάθαρη «απόσβεση» μέσω της προοπτικής της γρήγορης επαγγελματικής αποκατάστασης.

Παράλληλα, σημαντικό αποτρεπτικό ρόλο παίζει και η γεωγραφική απομόνωση της Κρήτης. Τα έξοδα μετακίνησης από την ηπειρωτική Ελλάδα είναι πολύ υψηλά (εισιτήρια ακτοπλοΐας/αεροπλάνου), ενώ οι συχνές μετακινήσεις προς και από το σπίτι δεν είναι εφικτές, κάτι που παρατηρείται κυρίως στις σχολές της Αθήνας ή της Θεσσαλονίκης, όπου η πρόσβαση είναι απλούστερη. Η αίσθηση του «εγκλωβισμού» στα νησιά σημαίνει για πολλούς υποψηφίους αλλά και τις οικογένειές τους έναν επιπλέον παράγοντα ανασφάλειας, σε συνδυασμό φυσικά, με το υψηλό κόστος διαμονής.

Αναγκαία η λήψη μέτρων

Το Πανεπιστήμιο Κρήτης βρίσκεται, όπως πολλά περιφερειακά πανεπιστημιακά ιδρύματα στη χώρα, σε ένα κρίσιμο μεταίχμιο. Εάν δεν υπάρξει αναδιάρθρωση τμημάτων, ουσιαστική στήριξη και προώθηση της φοιτητικής στέγασης, επιδόματα και ελαστικότερη μετακίνηση, τα αμφιθέατρα στο νησί δύσκολα θα γεμίσουν ξανά.

Παράλληλα, χρειάζεται αναβάθμιση και ουσιαστική διασύνδεση ανθρωπιστικών και θετικών επιστημών με σύγχρονες, εξωστρεφείς ανάγκες της αγοράς — προς όφελος των ίδιων των φοιτητών, του ακαδημαϊκού ισοζυγίου, αλλά και του μέλλοντος του τόπου συνολικά.

Οι φετινοί αριθμοί των εισακτέων και των κενών θέσεων, χωρίς αμφιβολία, αποτελούν για το ιστορικό και διεθνώς αναγνωρισμένο ακαδημαϊκό ίδρυμα του νησιού μας, το ηχηρότερο καμπανάκι κινδύνου!