Η Αριστερά και το Σύνδρομο της Ηγεσίας

Γράφει ο Μιχάλης Ψύλος – Ο Αλέξης Τσίπρας με αυτά τα χαρίσματα φιλοδοξεί, όπως λέει, να συμβάλει σε κάτι καινούργιο

Μεγάλη «αντάρα» πυροδότησε η συνέντευξη του Αλέξη Τσίπρα στην «Εφημερίδα των Συντακτών».

Λογικό, άλλωστε. Όπως μεγάλη αντάρα πυροδοτούν κάθε φορά οι πολιτικές παρεμβάσεις των δύο πρώην πρωθυπουργών της Ν.Δ. – του Κώστα Καραμανλή και του Αντώνη Σαμαρά. Εν αναμονή, μάλιστα, εξελίξεων και στον χώρο της Κεντροδεξιάς.

«Τι είδους άνθρωπος πρέπει να είναι αυτός που του επιτρέπεται να βάλει το χέρι του στους τροχούς της Ιστορίας;», αναρωτήθηκε ο Μαξ Βέμπερ πριν από έναν αιώνα, γράφοντας για την πολιτική ηγεσία. Προτάσσοντας, μάλιστα, και την «εξουσία αυτού που διαθέτει το χάρισμα».

Μήπως με την εμπειρία και την ωριμότητα της αυτοκριτικής και το χάρισμα, οι «πρώην» έχουν, τελικά, να προσφέρουν λύσεις στα σημερινά πολιτικά αδιέξοδα;

Ο Αλέξης Τσίπρας με αυτά τα χαρίσματα φιλοδοξεί, όπως λέει, να συμβάλει σε κάτι καινούργιο. Απροσδιόριστο ακόμη. «Με παλιό διαβατήριο κανένας δεν πρόκειται να περάσει στη νέα εποχή και απλώς θα διαιωνίζεται η καθεστωτική στασιμότητα και ασυδοσία», ήταν η φράση που χρησιμοποίησε ο πρώην πρωθυπουργός, δίνοντας το πολιτικό του στίγμα. Κάνοντας λόγο για μια «μεγάλη, τολμηρή, αποφασιστική ανανέωση στις πρακτικές, τη γλώσσα, το ύφος, το ήθος αλλά και τα πρόσωπα».

Μεγάλη κουβέντα! Και σίγουρα αναγκαία.

Γιατί, μετά το 1989 και το γκρέμισμα του «Τείχους», οι σοσιαλδημοκράτες πίστευαν -σε κάποιον βαθμό καλόπιστα- ότι μπορούσαν να «δαμάσουν το θηρίο», χωρίς να απαρνηθούν το μοντέλο τους.

Αυτό που συνέβη, όμως, βήμα βήμα, ήταν ότι το «δημόσιο πνεύμα» αποδυναμώθηκε, μέχρι που εξαφανίστηκε εντελώς. Αντίθετα, εδραιώθηκε ένα όραμα της κοινωνίας ως… αγορά. Μια κοινωνία όπου όλα έχουν μία… τιμή.

Η σκληρή πραγματικότητα είναι ότι η Κεντροαριστερά υπέστη παντού μια ήττα, από την οποία δεν έχει συνέλθει. Και το θέμα είναι πως δεν θα συνέλθει εύκολα.

Αντίθετα, μια νέα, εθνικιστική και δυναμική άκρα Δεξιά διατείνεται πως θα μπορούσε να προσφέρει την κοινωνική προστασία που η Κεντροαριστερά δεν είναι πλέον σε θέση να παρέχει. Έχοντας καταφέρει να κεφαλαιοποιήσει την αβεβαιότητα των πολιτών για το μέλλον. Τα εκλογικά αποτελέσματα στην Ευρώπη αλλά και στις ΗΠΑ δείχνουν ποιοι πείθουν με επιτυχία τους ηττημένους της παγκοσμιοποίησης. Εκμεταλλευόμενοι αδίστακτα, με νέο πολιτικό στιλ, την αντίθεση μεταξύ της ελίτ και του λαού.

«Είναι η ώρα των τεράτων», όπως έγραφε, το 1930, ο Αντόνιο Γκράμσι, στα «Τετράδια της φυλακής», «όταν το παλιό πεθαίνει και το νέο δεν έχει ακόμη γεννηθεί».