Πόσα ιδιωτικά πανεπιστήμια αντέχει η Ελλάδα;

Του Στράτου Στρατηγάκη* – Οι σπουδές στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης είναι πολύ φθηνότερες από τις σπουδές στα ιδιωτικά πανεπιστήμια εδώ

Θα λειτουργήσουν από φέτος τα πρώτα 4 ιδιωτικά Πανεπιστήμια σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη από τα 12 που αιτήθηκαν άδεια λειτουργίας από φέτος και ένα από του χρόνου.

Τα προγράμματα σπουδών του κάθε ενός από αυτά δεν έχουν ακόμη πιστοποιηθεί, θα συμβεί, όμως, άμεσα. Το ερώτημα είναι πού θα βρουν φοιτητές και ποιοι θα τα προτιμήσουν, τελικά.

Η δεξαμενή των υποψηφίων υπάρχει· την δημιουργεί η ΕΒΕ κάθε χρόνο με τους 20.000 υποψηφίους που μένουν εκτός των δημόσιων ΑΕΙ.

Βέβαια για την εγγραφή στα ιδιωτικά ΑΕΙ απαιτείται το ελάχιστο της ΕΒΕ, που φέτος ήταν το 8,4. Αυτό, βέβαια, μπορεί εύκολα να παρακαμφθεί με ένα έτος προετοιμασίας για τις σπουδές εντός του Πανεπιστημίου, που αποτελεί συνήθη διεθνή πρακτική.

Μία άλλη κατηγορία υποψηφίων φοιτητών είναι όσοι πέτυχαν στις Πανελλαδικές αλλά δεν κατάφεραν να περάσουν στη σχολή που ήθελαν, είτε στο αντικείμενο σπουδών, είτε στην πόλη ή και στα δύο. Ένας υποψήφιος που ήθελε να σπουδάσει Ιατρική και πέρασε στη Βιολογία θα συνεχίσει να έχει την επιθυμία να σπουδάσει Ιατρική, θα κοιτάξει, συνεπώς, τις επιλογές του. Ένας άλλος υποψήφιος που πέρασε στη Νομική Κομοτηνής και είναι κάτοικος Αθηνών θα μπει στο δίλημμα: Να πάω στην Κομοτηνή ή να πάω σε ένα ιδιωτικό ΑΕΙ στην Αθήνα;

Ας εξετάσουμε τις επιλογές που ανοίγονται μπροστά τους, σύμφωνα με τα μέχρι στιγμής δεδομένα. Τα προγράμματα σπουδών που προσφέρουν τα ιδιωτικά ΑΕΙ είναι αυτά που έχουν μεγάλη ζήτηση μεταξύ των υποψηφίων και οι θέσεις στα δημόσια δεν επαρκούν για να καλύψουν τη ζήτηση.

Προφανές και λογικό είναι διότι δεν μπορούν να λειτουργούν τμήματα χωρίς φοιτητές, όπως κάνουν τα δημόσια ΑΕΙ, λόγω της ΕΒΕ. Έχουμε, κυρίως, Πληροφορική, Ψυχολογία, Νομική, Λογιστική, Διοίκηση Επιχειρήσεων και Ιατρική.

Τα δίδακτρα

Τα δίδακτρα αποτελούν το πρόβλημα. Εκτινάσσεται το κόστος σπουδών και αν στην Αγγλία υπάρχουν τα φοιτητικά δάνεια, στην Ελλάδα δεν υπάρχουν. Το νομικό πλαίσιο για φοιτητικά δάνεια υπάρχει στην Ελλάδα από το 2007, αλλά στην πράξη δεν δίνονται δάνεια με ευνοϊκούς όρους όπως στην Αγγλία.

Συνεπώς θα πρέπει να έχουν τα χρήματα οι γονείς των φοιτητών για να σπουδάσουν τα παιδιά τους στα ιδιωτικά ΑΕΙ. Τα δίδακτρα της Νομικής κυμαίνονται από 10.900€ έως 15.480€ το χρόνο.

Υπάρχουν και άλλες μικρές χρεώσεις για ό,τι ζητήσει ο φοιτητής από τέλος εγγραφής, χρήση τεχνολογικών διευκολύνσεων (!) και εξέταστρα αν κοπεί στις εξετάσεις. Θα σκεφτεί κάποιος ότι το συνολικό ποσόν είναι λίγο παραπάνω από όσα θα ξόδευε ο φοιτητής στην Κομοτηνή.

Ναι αλλά η ζωή στην Αθήνα έχει κόστος πέραν των διδάκτρων, ακόμη και αν μένεις στο σπίτι των γονιών σου το οποίο με ήπιους υπολογισμούς θα είναι 5.000€ το χρόνο. Συνεπώς οι σπουδές της Νομικής κοστίζουν από 16.000€ έως 21.000€ το χρόνο. Πρόκειται για το διπλάσιο των σπουδών στην Κομοτηνή.

Αν ο φοιτητής μένει εκτός Αθήνας και Θεσσαλονίκης θα πρέπει να ενοικιάσει σπίτι και να ζήσει σε άλλη πόλη. Το κόστος φοίτησης σε ιδιωτικό Πανεπιστήμιο θα είναι από 21.000€ έως 26.000€.

Στους υπολογισμούς θεωρώ ότι ο φοιτητής που σπουδάζει στην πόλη του ξοδεύει 400€ τον μήνα, με πολύ ήπιο υπολογισμό, διότι αν πρέπει να πάει κανείς στο Ελληνικό, που θα βρίσκεται το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας θα έχει υψηλό κόστος. Το κόστος σπουδών σε άλλη πόλη το θεωρώ γύρω στα 800€ τον μήνα. Μη μου πείτε πώς θα ζει ο φοιτητής μόνο με τόσα; Όπως ζουν όσοι αμείβονται με τον κατώτατο μισθό.

Αντίστοιχα είναι τα δίδακτρα και στις άλλες σχολές πλην της Ιατρικής. Στην Ιατρική τα δίδακτρα φτάνουν τις 27.000€ το χρόνο, δηλαδή 162.000€ για τα έξι χρόνια σπουδών, που με την υποχρεωτική ασφάλιση και όλα τα άλλα τέλη ανεβαίνουν κι άλλο χωρίς να υπολογίσουμε τη διαβίωση του φοιτητή, που πολύ επιεικώς είναι 30.000€ για φοιτητές κατοίκους Αθηνών και 60.000€ για φοιτητές κατοίκους άλλων πόλεων και για τα έξι χρόνια σπουδών. Φθάνουν και ξεπερνούν τις 200.000€ για το σύνολο των σπουδών.

Όταν ο οικονομικός παράγοντας αποτελεί βασικό παράγοντα επιλογής, λογικό είναι να δουν οι γονείς και το κόστος σπουδών σε άλλη χώρα. Αγγλόφωνες Ιατρικές υπάρχουν σε όλες τις πρώην ανατολικές χώρες: Βουλγαρία, Ρουμανία, Τσεχία και Σλοβακία παρέχουν σπουδές Ιατρικής με πολύ χαμηλές τιμές. Το κόστος σπουδών (δίδακτρα και διαβίωση) κυμαίνεται στα 20.000€ το έτος, δηλαδή 120.000€ για το σύνολο των σπουδών. Η διαφορά είναι πολύ μεγάλη.

Η σύγκριση με τα δίδακτρα στην Κύπρο

Αυτό που βλέπουμε είναι ότι το κόστος των σπουδών στα ιδιωτικά Πανεπιστήμια είναι πολύ υψηλό και το ερώτημα είναι πόσες οικογένειες έχουν τη δυνατότητα να τα πληρώσουν, με βάση τα εισοδήματα των Ελλήνων.

Η απορία μεγαλώνει όταν δούμε ότι τα δίδακτρα στην Κύπρο του Πανεπιστημίου Λευκωσίας για την Ιατρική είναι 5.000€ λιγότερα από τα δίδακτρα του ίδιου Πανεπιστημίου στην Ελλάδα (27.000€ στην Ελλάδα έναντι 22.000€ στην Κύπρο).

Πώς οι Έλληνες γονείς με χαμηλότερες αποδοχές θα πληρώσουν υψηλότερα δίδακτρα;

Αν στην εξίσωση βάλουμε και το δημογραφικό οι συνέπειες του οποίου θα αρχίσουν να γίνονται δραματικές από το 2031 στους αποφοίτους Λυκείου, όσους γεννήθηκαν από το 2013 και μετά. Το 2013 ήταν η πρώτη χρονιά που οι γεννήσεις έπεσαν κάτω από τις 100.000, 94.134 ήταν εκείνη τη χρονιά και έφτασαν τις 71.455 το 2023. Η έλλειψη νέων και συνεπώς και φοιτητών θα χειροτερεύει κάθε χρόνο.

Ακριβά δίδακτρα, χαμηλοί μισθοί και μικρός αριθμός υποψηφίων φοιτητών μας δείχνουν ότι πιθανόν δεν είναι εφικτό να λειτουργήσουν και τα 13 παραρτήματα Πανεπιστημίων που υπέβαλαν αίτηση, για να εγκριθούν τελικά οι 4 για φέτος. Δεν θα βρίσκουν φοιτητές.

Υπερπληθώρα πτυχιούχων

Φυσικά θα δημιουργηθεί και υπερπληθώρα πτυχιούχων, που κάποιοι από αυτούς δεν θα βρίσκουν εργασία διότι η ελληνική οικονομία δεν έχει τόσες πολλές θέσεις εργασίας για πτυχιούχους.

Η ακόμη μεγαλύτερη ανεργία των πτυχιούχων, που θα υπάρξει σε λίγα χρόνια, θα δημιουργήσει αντικίνητρο για να σπουδάσουν τόσοι πολλοί φοιτητές, διότι οι σπουδές δεν θα θεωρούνται αποδοτική επένδυση.

Αναγκαστικά οι πτυχιούχοι θα ψάξουν για δουλειά σε άλλες χώρες, αφού δεν θα βρίσκουν στην Ελλάδα εργασία, έστω και με τους χαμηλούς μισθούς που έχουμε. Θα σπουδάζουν εδώ και θα ζουν και θα εργάζονται στο εξωτερικό. Γιατί να μην σπουδάσουν κατευθείαν στο εξωτερικό; Οι σπουδές στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης είναι πολύ φθηνότερες από τις σπουδές στα ιδιωτικά Πανεπιστήμια.

*Μαθηματικός – Ερευνητής