Να δουλεύουν οι συνταξιούχοι;

Του Βασίλη Κωστούλα

Η δημογραφική αλλαγή δεν είναι θεωρία. Ηδη αποτυπώνεται στις εθνικές πολιτικές γύρω από τις συντάξεις. Πολλές χώρες αυξάνουν την ηλικία συνταξιοδότησης ή καθιστούν δελεαστική την επέκταση της εργασιακής περιόδου παράλληλα με τη σύνταξη. Συγκρατούν έτσι τα έξοδα των ασφαλιστικών ταμείων και αντισταθμίζουν τη μείωση του πληθυσμού, διασφαλίζοντας το εργατικό δυναμικό που υποστηρίζει τους ρυθμούς ανάπτυξης.

Η Ελλάδα όμως, παρότι συγκαταλέγεται στις οικονομίες με την ισχυρότερη δημογραφική επιδείνωση, προσφέρει από τα χαμηλότερα κίνασδαητρα στην Ευρώπη για παράταση της απασχόλησης· ανήκει άλλωστε στα κράτη με τα χαμηλότερα θεσπισμένα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης. Καλώς ή κακώς;

Κάθε συζήτηση που αφορά την εργασία των συνταξιούχων καλείται να αντιμετωπίσει δύο βασικούς φόβους: Ο πρώτος ενέχει το σκεπτικό ότι ιδανικά θα πρέπει να δουλεύεις για να ζεις, όχι να ζεις για να δουλεύεις. Στην εκδοχή της αύξησης του ηλικιακού ορίου συνταξιοδότησης οι αντίστοιχες παρεμβάσεις εκλαμβάνονται, μάλιστα, ως υπονόμευση των κεκτημένων δικαιωμάτων. Υπό αυτή την έννοια, κερδίζει μάλλον έδαφος η κινητροδότηση για την εθελοντική παράταση της απασχόλησης. Τα Ταμεία συνεχίζουν τις εκροές σε αυξανόμενους συνταξιούχους με τη διαφορά ότι παραμένει γεμάτη η δεξαμενή του εργατικού δυναμικού που στηρίζει την οικονομία· θωρακίζεται έτσι, διά αυτής της οδού, η ανθεκτικότητα των αποθεματικών τους.

Ο δεύτερος φόβος στηρίζεται στο επιχείρημα ότι η απασχόληση των συνταξιούχων συνιστά απειλή για την απασχόληση των νέων. Ιδίως στην Ελλάδα, όπου η ανεργία στους κάτω των 25 ετών ανέρχεται σχεδόν στο 20%.

Η διεθνής βιβλιογραφία δεν αποδέχεται ως αυτονόητη τη συσχέτιση. Υποστηρίζει, μάλιστα, ότι ο αντίκτυπος μπορεί αντιθέτως να είναι θετικός: όσο η συνταξιοδότηση καθυστερεί ή συνοδεύεται από παράλληλη απασχόληση, η αγορά εργασίας ενδυναμώνεται ενισχύοντας τις επενδύσεις και τα δημόσια οικονομικά βελτιώνονται οδηγώντας σε συγκράτηση των φόρων.

Στο μεταξύ, η μαζική συνταξιοδότηση εργαζομένων αποσύρει από την αγορά εμπειρία και εξειδίκευση, την οποία θεωρητικά μεταλαμπαδεύουν στους νεότερους όσοι παρατείνουν την παραμονή τους. Ωστόσο, οι εργαζόμενοι συνταξιούχοι συχνά στερούν από τους νέους ευκαιρίες ανέλιξης. Επομένως, όταν οι συνταξιούχοι δουλεύουν περισσότερο, οι νέοι εξακολουθούν να βρίσκουν δουλειές, αλλά έχουν μειωμένη ή καθυστερημένη πρόσβαση σε καλές θέσεις εργασίας.

Η συζήτηση, όμως, διατρέχει τον κίνδυνο να αποδειχθεί θεωρητική. Τα επόμενα 40 χρόνια, ο πληθυσμός σε ηλικία εργασίας στις χώρες του ΟΟΣΑ θα μειωθεί κατά 13%. Στην Ελλάδα; Κατά τουλάχιστον 30%. Κοινώς, στους τομείς με υψηλές ελλείψεις, η διατήρηση ακόμη και των ηλικιωμένων εργαζομένων μάλλον θα επιβάλλεται από τις συνθήκες.

Πηγή: moneyriview.gr.